Uzaktan eğitim sonrası yaz tatili en verimli nasıl değerlendirilir?

Pandeminin gölgesinde uzaktan eğitimle bir yıl geride bırakıldı. Çocuklar, aileler, öğretmenler üçgeninde eğitim sistemi bir yolu tamamladı. Bir yılı aşkın bu süre içinde büyük değişimler yaşandı. Çocukların hayat tarzı ve sosyalleşme araçları da dâhil pek çok alanda değişim meydana gelmiş olsa da normalleşme süreciyle ile birlikte geçen bir yıl telafi edilebilir. Uzaktan eğitim sonrası öğrencilere yaz tavsiyelerinde bu telafilerin neler olabileceğini sizler için kaleme aldım.

2020 yılından bu yana Covid-19 salgını ile mücadele etmekteyiz, bu dönemde salgının kontrol altına alınabilmesi adına alınan tedbirlerden biri de okulların uzaktan eğitim ile eğitim-öğretime devam etmesi oldu. Bu süreçte çocuklar uzun süreler boyunca ekrana maruz kalarak, daha hareketsiz ve kısıtlı sosyalleşmenin olduğu bir ortamda ellerinden geldiğince sabırla derslerine dâhil oldular. Şimdi ise hem öğrenciler, hem öğretmenler, hem de veliler için zorluklarla dolu geçen bu eğitim-öğretim döneminin sonuna geldik. Peki, uzaktan eğitim sonrası çocukların çok yönlü gelişimlerini destekleyebilmek adına yaz tatilinde neler yapılmalı, yaz tatili nasıl değerlendirilmeli?

Her dönemde olduğu gibi çocukların yaz sürecinde de günlük hayatlarına ilişkin belirli bir rutinleri olmalı, yatma ve kalkma saatleri, yemek yeme saatleri, kitap okuma saatleri belli olmalı ve planlanmalıdır. Yaz dönemlerinde yapılan en büyük hata, çocukların gece geç saatlerde yatmalarına ve öğlen saatlerine kadar uyanmalarına izin verilmesi, bu konuda bir rutinlerinin olmamasıdır.

Çocuklar, model alarak öğrenirler ve öğrendiklerini model alma yoluyla içselleştirirler…

Çocuklar kendilerini güvende hissedebilmek, sorumluluk bilincini edinebilmek, zaman yönetimi becerisi kazanabilmek için rutinlere ihtiyaç duyarlar, ancak bu konuda kendilerini yönetebilme becerisine sahip olmadıkları için de ebeveynlerinin yönlendirme ve desteğine ihtiyaç duyarlar. Ebeveynler çocukları için günlük planlamalar yaparlarken kendileri için de planlamalar yapmalı, rutinler oluşturmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuklar en iyi model alarak öğrenirler ve öğrendiklerini model alma yoluyla içselleştirirler.

Yaz dönemine kadar olan bu süreçte çocuklar zamanlarının çoğunu evde geçirmek zorunda kaldılar, yetersiz hareket ettikleri bu süreçten sonra yazın mutlaka her gün dışarı çıkmalı, pandemi koşullarına uygun olarak parklarda, bahçelerde, doğal ortamlarda vakit geçirmeli, spor yapmalı, oyun oynamalıdırlar. Uzaktan eğitim döneminde enerjisini atma imkânı bulamayan ve doğadan kopan birçok çocuk ne yazık ki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun birçok belirtisini taşımaya başladı. Bu durumu iyileştirebilmek, daha da ilerlemesini önleyebilmek adına anne ve babalar çocuklarını mutlaka her gün toprakla, doğa ile buluşturmalı ve bu buluşma süresince de kendileri dâhil telefon, bilgisayar gibi teknolojik aletlerle vakit geçirmemeye özen göstermelidirler.

Ekranla sosyalleşen nesil

Uzaktan eğitimin dezavantajlarında biri de çocukların akranları ile sosyalleşememeleri idi. Bu sebeple sosyal gelişimlerini desteklemek adına yaz döneminde çocuklar mümkün mertebe açık havada akranları ile buluşturulmalı, birlikte doğada, teknolojiden uzak bir şekilde sosyalleşmelidirler. Akran buluşmalarında çocukların birlikte akıl oyunları, satranç, go, mangala gibi oyunlar oynamaları; sosyal gelişimlerinin yanı sıra bilişsel becerilerini, dikkat ve konsantrasyon becerilerini de geliştirecektir. Yaz döneminde çocukların düzenli kitap okuma alışkanlıklarının olması da çok önemlidir. Ders çalışma, kitap okuma gibi akademik faaliyetleri planlarken aileler “edimsel koşullanma” ilkesini dikkat almalıdırlar.

Edimsel koşullanma ilkesi nedir?

Çocuklar; kitap okuma, ders çalışma gibi etkinliklerden sonra çizgi film izleme, bilgisayar oyunu oynama gibi hakları olduğunu bilirlerse zamanla kitap okuma ve ders çalışmaya ilişkin duyguları ile çizgi film izlemeye ilişkin duyguları eşleşir ve çocukların ders çalışma ve kitap okumaya dair duyguları daha olumlu hale gelir. Bu kural oluşturulurken önemli işler tamamlandıktan sonra daha az öneme sahip işlere geçilebileceği çocuklara anlatılabilir. Bu durumun gerçekleşmesini sağlayacak püf nokta ise çizgi film izleme, bilgisayar oynama hakkının başka hiçbir koşulda olmamasıdır, yani çocuklar 10 dakika da olsa kitap okuduktan sonra çizgi film izleme hakkına sahip olmalıdır. Bunun yanında kitap okuma, ders çalışma gibi etkinliklerin doğada, evde kurulmuş bir çadırda, evde özel olarak kokular ve ışıklar ile tasarlanmış cazip bir ortamda yapılması, kitap okuma/ders çalışma vakitleri için özenle özel alanlar oluşturulması da çocukların bu etkinliklere daha istekli olmasını sağlayacaktır.

Yaz döneminde ekran maruziyetlerinin en aza indirilmesi şarttır!

Kısıtlamaların azaltılması ile birlikte pandemi tedbirlerine uygun olarak çeşitli eğitim merkezleri, kurslar, sanat merkezleri de açılmaya başlandı. Yaz döneminde çocukların yeni bir enstrüman çalmayı öğrenmeleri, resim, seramik, ebru gibi sanat dallarının kurslarına gitmeleri, okçuluk, yüzme, jimnastik, basketbol, tenis gibi ilgi duydukları bir spor dalında maske-mesafe-hijyen kurallarına uygun olarak eğitim almaları bilişsel, sosyal, duygusal gelişimlerini destekleyecektir. Çocukların yaz döneminde ekran maruziyetlerinin en aza indirilmesi gelişimlerini olumlu etkileyecektir. Uzun süre ekran maruziyetinden sonra başka etkinlikler yapmak çocuklara sıkıcı gelebilir, bu durum normaldir ancak anne ve babalar pes etmemeli çocukların sıkılma hali ile baş etme becerisi geliştirmelerine fırsat vermelidirler.

Çocukların kendilerine farklı etkinlikler bulabilmelerini desteklemek adına çocuklarla birlikte farklı oyun ve etkinlik fikirleri kâğıtlara yazılıp katlanarak bir kavanozun içine atılabilir. Çocuklar sıkıldıkları zaman kavanozun içinden rastgele etkinlik seçerek günlerini eğlenceli hale getirebilirler. Yaz tatilinin verimli geçirilmesi çocukların “serbest” zamanlarını verimli geçirme becerisi kazanmaları adına büyük önem taşımaktadır. Bu noktada her konuda olduğu gibi anne ve babaların da yaz tatillerini verimli geçirerek çocuklara model olmaları çok önemlidir.

Tüm ailelerin çocukları ile birlikte verimli vakit geçirdikleri bir yaz sezonu olmasını diliyorum.

Psikolojik Danışman Merve Özetci