Tüketim çılgınlığı karşısında tek yol sürdürülebilir gıdaya ilgi ve desteğin artması

Dünya’da her geçen gün tüketimin artması ürün çeşitliliğinin ise iklim, savaş ve küresel ısınma gibi faktörlerle azalması büyük bir riskin kapıda olduğunu gösteriyor. Dünya’ya ve gelecek nesillere daha saygılı davranmak için tükettiğimiz ürünlere dikkat etmek zorundayız. Sürdürülebilir yaşam tarzı ise bu sorunların önüne geçmeyi hedefliyor. Sürdürülebilir gıda nedir? Bilinçli tüketici olmanın yol haritası nelerdir? Sizler için kaleme aldım.

 

Sürdürülebilirlik biyolojide gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilme olanaklarını tehlikeye sokmadan, şu anki neslin kendi ihtiyaçlarını karşılaması anlamına gelmektedir. Beslenme ise  sağlığı korumak ve geliştirmek amacıyla vücudun ihtiyacı olan besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Bu iki kavramı birlikte düşündüğümüzde sürdürülebilir beslenmeyi ihtiyacımız olan besinleri kaynaklarını ve çevreyi koruyarak yeterli miktarda almak olarak düşünebiliriz. Gıda ve tarım örgütü sürdürülebilir beslenmeyi doğa ve insan kaynaklarını en iyi şekilde kullanırken, biyolojik çeşitliliğe ve ekosisteme karşı koruyucu ve saygılı, kültürel olarak kabul edilebilir, ulaşılabilir, ekonomik ve satın alınabilir, nutrisyonel açıdan yeterli, güvenilir diyetler olarak tanımlanmaktadır.

 

Biz tükettiklerimizle ve israfla doğaya ekolojik ayak izi, karbon ayak izi ve su ayak izi bırakıyoruz. Özellikle hayvansal ürünler yetiştirilmesi ve üretim aşamasında sera gazı emisyonunun artmasında ciddi ölçüde etkili oluyor. Gıdaların yetiştirilmesi, taşınması, paketlenmesi bu süreç boyunca çevreye ciddi boyutlarda zarar veriliyor.  Ayrıca dünyada ciddi oranda bir gıda israfı söz konusu. İsraf gıdaları saklama aşamasındaki yanlışlıklardan ve tüketim aşamasındaki bilinçsizlikten kaynaklanabiliyor.  Dünyada tüketim amacıyla üretilen gıdaların üçte biri çöpe gidiyor, israf edilen bu miktar üç milyar kişinin beslenmesine yetecek düzeyde. Her 8 kişiden biri aç uyurken sizce de bu miktar çok fazla değil mi? Aynı zamanda israf edilen gıdalar da doğaya zarar veriyor. 1 fincan kahvenin tüketiciye ulaşana kadar 140 litre su harcandığını biliyor muydunuz?

 

 

 

 

Sürdürülebilirlik için ne kadar çabalasak da hemen olumlu sonuç vermeyecektir

 

Doğayı korumak için doğa ile iç içe bir yerde yaşamanıza gerek yok şehir hayatında yaşarken de doğayı koruyacak adımlar atabilirsiniz. Üzerimize düşen yük büyük değil ve hepimizin attığı bu adımlar birleştiğinde hem bize sürdürülebilir bir yaşam sağlamış olacak. Hem yaşam kalitesi olarak geri dönecek hem de gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmamıza yardımcı olacaktır. Sürdürülebilirlik için verdiğimiz çabanın bize hemen dönmesini bekleyemeyiz ve bu konuda mükemmeliyetçilik yerine elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalışmalıyız.

 

Sürdürülebilir bir yaşam tarzına geçmek dünyadaki sürdürülebilir yaşam kaynaklarını tüketmeden ve destekleyecek bir yaşam tarzı yaşamaktır. Sürdürülebilir bir yaşam tarzı sürdürülebilir beslenmeyi, israftan uzak durmayı, enerji kaynaklarını tüketmeden kullanmayı kapsayan bütünsel bir konudur. Üç madde ile sürdürülebilir beslenmenin amaçlarını özetlemek istersek şu şekilde sıralayabiliriz

 

Yediklerimize özen göstererek vücudumuzu korumak

Doğayı ve çevreyi korumak

İsrafı önlemek

 

 

 

 

Sürdürülebilir beslenme bize ne sağlar?

 

Sürdürülebilir beslenme yediklerimiz hakkında daha fazla düşünmeyi gerektirir. Bu sebeple bilinçli tüketici olmakla ve besin seçimlerinde daha dikkatli olmakla başlar. Devam eden süreçte hem çevre için hem yerel üretici için faydalı olacaktır. Aynı zamanda besinlerin üretiminde daha güzel şartlar sağlayacaktır. Çevreyi ve dış koşulları korumanın yanında sağlığımıza faydalı bir beslenme düzenimiz olacaktır. Katkı maddelerine maruz kalmayı azaltacak, sebze meyvelerdeki ilaç kalıntılarının azalmasına katkı sağlayacaktır.

 

 

 

 

Sürdürülebilir beslenme için izlenilmesi gereken yol haritası nedir?

 

Yediğiniz gıdaları sorgulamakla başlayabiliriz. Bu gıda nereden geliyor, nasıl üretildi, iyi şartlarda yetiştirildi mi gibi sorulara cevap arayın ve yerel üreticiyi destekleyin. Bu sayede hem ürünün taşınması sırasında çevreye verdiği zarardan çevreyi korumuş olacak, hem de daha iyi üretim şartları sağlanacaktır.

Haftada birkaç kez et yemek yerine beslenmeniz sebze, meyve, tahıl ürünleri, kurubaklagiller ile çeşitlendirilmelidir.

Sebze ve meyveler mevsiminde tüketilmelidir.

Ürünleri az miktarda alıp bozulmasının önüne geçilmelidir. İsrafı engellemek için belirli aralıklarda alışveriş listesi yapılmalı bu liste dışında alışveriş yapılmamalıdır.

Alışverişteyken besin etiketleri dikkatlice okunmalı, son tüketim tarihine, içerdiği katkı maddelerine dikkat edilmeli ve katkılı ürünlerden uzak durulmalıdır.

İşlenmiş ürünlerden ve rafine şekerli ürünlerden uzak durulmalıdır.

İdeal kilonuzu korumalısınız, besin değeri olmayan ve size sadece kalori olarak dönecek doymuş yağlı, tuzlu ve şekerli besinlerden uzak durmalısınız.

Tek kullanımlık poşetleri ve kapları tercih etmek yerine birçok kez kullanabileceğiniz alternatifler bulabilirsiniz. İçeceğinizi tek kullanımlık bardaklarda almak yerine termosunuzla alabilirsiniz.

Satın alınan ürünler uygun koşullarda muhafaza edilerek israftan kaçınılmalıdır.

Aynı zamanda sürdürülebilir bir yaşam tarzı için elektrik ve su israfından kaçınılmalıdır. Şansınız varsa güneş panelleri kullanabilirsiniz. Su kullanılmadığı zamanlar kapatmayı unutmamalı ve zorunlu olarak boşa akması gereken durumlarda bir kovaya doldurup farklı yerlerde kullanılmalıdır.

 

 

 

 

Sürdürülebilirlikte Akdeniz tipi beslenmenin önemi

 

Akdeniz tipi beslenme zeytinyağı, zeytin, sebze, meyve, tahıl (çoğunlukla rafine edilmemiş), baklagiller, yağlı tohumlar;  belirli miktarda balık ve süt ürünleri ve düşük miktarda et ve et ürünleri içeren bir beslenme biçimidir.

 

Akdeniz tipi beslenme sayesinde kompleks karbonhidratlar, antioksidanlar, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağ asidi beslenmede daha fazla miktarda bulunurken doymuş yağ asitlerinden uzak durulacaktır. Türkiye Akdeniz tipi beslenmenin uygulanması için ideal konumda bulunduğundan besinlere ulaşmak da kolay olacak bu sayede beslenme tipi sürdürülebilir olacaktır.

 

 

 

 

Akdeniz tipi beslenmeyi düşünenlere öneriler:

 

Kompleks karbonhidratları tercih edilmeli rafine edilmiş karbonhidratlar daha az tercih edilmeli buna örnek olarak beyaz unlu ürünler kullanmak yerine tam buğday unu kullanmayı gösterebiliriz.

Hayvansal yağ tüketimi azaltılmalı.

Sebze, meyve tüketimi ihmal edilmemeli, günde 5-8 porsiyon meyve tüketilmeli.

Kırmızı et tüketimi sınırlandırılmalı yerine kurubaklagillere yer verilmeli.

 

 

Diyetisyen Dilara Tuygan