Sürdürülebilir moda, endüstriden kaynaklanan çevresel sorunları azaltabilir

Uzmanlar, ürettiği atık ve neden olduğu karbon salınımı nedeniyle, doğaya zarar veren sektörlerden biri olan tekstilde, çevre dostu ham maddeler ve sürdürülebilir teknolojinin kullanılmasıyla, bu zararı azaltabileceğini belirtiyor. Sürdürülebilir moda, endüstriden kaynaklanan çevresel sorunları azaltabileceğini vurgulayan uzmanlar yol haritası çıkartıyor. İşte detaylar…

Her yıl dünyada üretilen 300 milyon ton plastiğin beşte birini, küresel karbondioksit üretiminin de yüzde 10’unu oluşturan tekstil sektörü, sürdürülebilir modayla endüstriden kaynaklanan çevresel etkileri azaltmayı hedefliyor. Sadece moda sektöründeki üreticileri, tüketicileri ve tasarımcıları değil, dünya nüfusunu, ekosistemi ve gelecek nesilleri de ilgilendiren bir kavram olan sürdürülebilir moda hem üretim aşamasında tekstil firmalarının hem de tüketim aşamasında müşterilerin duyarlı tercihleriyle daha temiz bir çevrenin mümkün olduğunu, elde edilen veriler ışığında gözler önüne seriyor.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Uşak Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre, özellikle son 15 yılda ortaya çıkan hızlı moda akımı nedeniyle giysi üretimi iki kat artarken bireyler, ürünü eskisinden daha kısa süre kullanmaya başladı ve bir kıyafetin kullanılma süresi yüzde 36 azalarak bir yılın altına indi.

Uşak, sektörün yüzde 72’sine ev sahipliği yaparak olumlu bir örnek oluşturuyor

Türkiye’de tekstil geri dönüşüm sektöründe öne çıkan kentlerden biri olan Uşak, sektörün yüzde 72’sine ev sahipliği yaparak olumlu bir örnek oluşturuyor ve sürdürülebilir modanın gerekliliğine ilişkin önemli veriler sunuyor. Kentte günlük 1700 ton geri dönüşümle yıllık 485 bin ton lif geri kazanılıyor. Bu üretimle Türkiye, yıllık ilave 776 milyon dolarlık pamuk ithalat yükünden kurtulmuş oluyor. Öte yandan sıfır değer olarak görülen atıkların bertarafı için yıllık 17,2 milyon dolarlık harcama yapılması gerekirken geri dönüştürülmesi ile 436 milyon dolarlık katma değer ekonomiye kazandırılıyor.

Su tüketimi açısından risk oluşturuyor

Prof. Dr. Şule Altun Kurtoğlu, sürdürülebilir moda için, tekstil üretiminde ham madde aşamasında, bir kilogram pamuk lifi için ortalama 8,2 ton, boyama/apre işlemi, yaş işlemler sırasında bir kilogram tekstil ürünü için ortalama 150 litre su harcandığını ve bu miktarın su tüketimi açısından çok yüksek olduğunu söyledi. Kurtoğlu, tarım kaynaklı farklı çevresel etkilerin olduğunu da belirterek “Kullanılan pestisitler ve gübreler nedeniyle su kaynaklarının kirlenmesi, biyoçeşitliliğin azalması, erozyonla toprak taşınımı, metan gazı üretimi ki metan gazı önemli bir sera gazıdır, asit yağmurları gibi pek çok çevresel etki sayabiliriz. Polyester, poliamid gibi sentetik ham maddeler petrol türevlerinden üretiliyor” dedi.

Kurtoğlu, son 10 yılda firmalar ve ülkelerin, tekstilin çevresel etkilerini azaltmaya yönelik önemli adımlarını şöyle sıraladı: “Zararlı kimyasalların kullanımını yasaklama ya da kısıtlamaya yönelik çalışmalar yapıldı. Global firmaların yasaklı veya kısıtlı kimyasal listelerinin yanı sıra ulusal ve uluslararası ölçekte geçerli eko etiketler ve sertifikalar da zararlı kimyasalların kullanımının azaltılmasında önemli rol oynadı. Öte yandan daha düşük enerji kullanan teknoloji ve makinalar ön plana çıkmaya başladı.”

Kurtoğlu, global firmaların tedarik ağındaki üreticileri çevresel performanslarına göre seçmeye veya elemeye başladığını da belirterek, “Firmalar ham maddelerini yüzde 100 sürdürülebilir ürünlere çevirmek üzere taahhütler veriyor. Tedarik zinciri şeffaflığı ve takip edilebilirlik gibi farklı çalışmalar yapılıyor” diye konuştu.

Dünyada her yıl kişi başı 14 yeni kıyafet üretildiğinin tahmin edildiğini belirten Kurtoğlu,  “Özellikle closed-loop (kapalı döngü geri dönüşüm) yaklaşımıyla firmalar, kendi atıklarından geri kazanılan iplikleri yeniden kumaş üretmede kullanarak, önemli kazançlar elde ediyor. Çalışmamızda firmaların, kendi atıklarından yeniden iplik ürettiklerinde kilogram başına beş euro civarında kazanç sağladığını gördük” dedi.

Tüketirken çevreyi korumak mümkün mü?

Çevreye dost teknolojiler kullanarak moda endüstrisinin çevreye verdiği zararı azaltmanın mümkün olabileceğini söyleyen Kurtoğlu, tüketicilere de modanın çevresel etkilerini azaltabilmek için yapabileceklerine dair önerilerde bulundu. Kurtoğlu, “İhtiyacımız kadar almak, sertifikalı ürünleri tercih etmek, kaliteli/uzun süre kullanabileceğimiz ürünleri seçmek, mümkün olduğunca kurutucu kullanmadan düşük sıcaklıklarda doğa dostu deterjanlarla yıkamak, zarar gören ürünlerimizi atmak yerine tamir etmek gibi önlemler alabiliriz” şeklinde konuştu.

“Ucuz bir ürün neden ucuz, pahalı bir ürün neden pahalı diye sorgulamak gerekiyor”

Hızlı modanın ucuz moda olduğunu ve bunun nedeninin kötü kimyasal kullanımı ve işçilere ödenen paranın azlığı olduğunu söyleyen akademisyen ve Temiz Moda Elçisi Prof. Dr. Itır Erhart da çevreye dost tekstil ürünlerinin fiyat, performans ve içerik değerlendirmesini yaparken tüketicilerin göz önünde bulundurması gereken bazı noktalar olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Erhart, “Bütün süreçlerde adilseniz ve her canlının, insan dahil, iyi olma halini gözetiyorsanız o zaman bu ürünün ucuz bir ürün olması mümkün değil. Ucuz bir şey aldıysan bunun bedelini sen değil, başka biri, başka bir yerde ödedi. O yüzden hem bu konuda bilinçlenmek, ‘Ucuz bir ürün neden ucuz?’ Onu anlamaya çalışmak, diğer tarafta da ‘Pahalı bir ürün neden pahalı?’ diye sorgulamak gerekiyor” dedi.

Prof. Dr. Erhart, sözlerini, bir ürünün adil ve ekolojik olup olmadığını anlayabilmek için şu ipuçlarını verdi:  “Bugün ben bir tişört alacağım. İnternet sitelerine bakın, sürdürülebilirlikle ilgili bir sekmeleri var mı? Orada ne yazıyor? Cesurca ‘İhtiyacın yoksa benim ürünümü de alma’ diyebilen markaları, sürekli indirime girmeyen ve sizi çılgınca tüketime itmeyen markaları tercih edebilirsiniz.”

Kaynak: AA