Cazın unutulmaz ismi: Ella Fitzgerald

Ella Jane Fitzgerald,unutulmaz Amerikalı caz vokalisti, 20. Yüzyıla ismini yazdırmayı başarmıştır. 25 Nisan 1917 dünyaya gelmiş ve tarihte bugün 15 Haziran 1996’ta gözlerini yummuştur. Ella Jane Fitzgerald unutulmaz kılan neydi sanatı mı? Hayat hikâyesi mi? Sizler için kaleme aldık.

Yıl, 1933. Yer New York. Ella Fitzgerald henüz 16 yaşındayken. Harlem’de Apollo Tiyatrosunda bir yarışmaya katılıyor. Hikâye tam olarak burada başlıyor. Genç kadın “Judy “ adlı şarkıyı söylüyor. Yarışmayı seyredenler kendisinden ikinci bir şarkı daha söylemesini isteyince ne kadar beğenildiğini fark ediyor. İkinci şarkıyı da söyledikten sonra Ella Fitzgerald 25 dolarlık birincilik ödülü kazanıyor. Sadece bu bile onun mutlu olmasına yetecekken hayatının dönüm noktası olacak kişiyle tanışıyor.

Chick Webb hemen Ella’ya iş teklif ediyor

Apollo Tiyatrosundaki yarışma, Ella Fitzgerald’ın tüm yaşamını değiştiriyor. Yarışmayı seyreden dönemin öndegelen orkestra lideri ve caz davulcularından Chick Webb hemen Ella’ya iş teklif ediyor. Üzerine giyeceği elbiseye kadar her konuda kendisine yardımcı olan Chick Webb sayesinde Ella Fitzgerald daha yirmi yaşına ulaşmadan satış rekoru kıran parçasını seslendiriyor.

Gelelim yaşam öyküsüne…

Elli yedi seneyi aşan kariyerinde 13 Grammy Ödülü ile ABD başkanları Ronald Reagan (Ulusal Sanat Madalyası) ve George H.W. Bush (Özgürlük Madalyası) tarafından verilmiş iki ayrı ödüle sahip isim, Trompetçi ve caz vokalisti Louis Armstrong, gitarist Joe Pass ve orkestra şefleri Count Basie ve Duke Ellington ile yaptığı çalışmalarla da tanındı.

Genç yaşında tek başına kaldı

Ella Fitzgerald, 1917 yılında Virginia’nın Newport News kentinde doğdu. Babası doğumundan hemen sonra aileyi terk etti. Annesi, Ella’yı alıp New York’a taşındı. Annesi öldüğünde Ella 15 yaşındaydı. Bir yıl sonra Chick Webb ve topluluğu ile söylemeye başlayan Ella Fitzgerald, bu ünlü caz sanatçısı 1939 yılında ölene kadar kendisinden ayrılmadı. Topluluğun birçok üyesi İkinci Dünya Savaşına katılmak üzere askere gittiğinde bile topluluğu bir arada tutmayı başardı. Ella, Chick Webb topluluğu ile çalışırken yaklaşık 150 şarkı kaydetti.

1941’de solo kariyerine başladı ve Norman Granz’la çalıştığı caz konserlerine devam etti. Swing döneminin sona ermesi ve turnelere çıkan büyük orkestraların kapanışıyla birlikte Fiztgerald, ortaya çıkan Be-Bop akımından etkilenerek vokal tarzını değiştirdi. Dizzy Gillespie Orkestrası ile çalışmaları da onu yönlendirmiştir. Aynı dönemde Scat (kelimelerin olmadığı, anlamsız hecelerle emprovizasyon) tekniğini geliştirmiş ve ününü artırmıştır. Piyanist Ellis Larkins ile birlikte Gershwin bestelerini seslendirdi.

Çeşitli bestecilerin eserlerini seslendirdiği 8 şarkı kitabının ( Great American Songbook ) kayıtları devam ederken uluslararası turnelere de çıktı. Ella Fitzgerald, daha sonra menejeri olan Norman Granz ile birlikte Cole Porter, Irving Berlin, Duke Ellington, Jerome Kern, Johnny Mercer gibi ünlü bestecilerin şarkılarını toplayan albümler kaydetti. Ünlü sözyazarı Ira Gershwin bir keresinde besteci kardeşi George ile birlikte yarattıkları şarkıların ne kadar iyi olduğunu ancak Ella Fitzgerald’dan dinledikten sonra anladıklarını söylemişti.

Uluslararası üne kavuştu

Ella Fitzgerald sinema ve televizyona da çıktı. Uluslararası alanda ün kazanan Ella heryıl kırk hafta çeşitli ülkelerde konserler verdi. 1960’larda Beatles ve Burt Bacharach tarafından bestelenen modern parçalar söylemeye başladı. Ancak başarılı olamayınca tekrar caza döndü.

Hastalık süreci

İki kez evlenen ve boşanan Ella Fitzgerald kendisinin olmayan üç çocuk yetiştirdi. 1970’lerde sağlık durumu bozulmaya başlayan sanatçıda, şeker hastalığı nedeniyle görme sorunları çıktı. 1986’da kalp ameliyatı geçiren Ella’nın üç yıl sonra şeker nedeniyle iki bacağı birden kesildi.

1996’da yaşama veda eden Ella Fitzgerald Ulusal Sanat Madalyası ve Kennedy Kültür Merkezi’nin yanısıra 13 kez Grammy Müzik ödülü kazandı. 250 albüm yayınlayan Ella Fitzgerald’ın son aldığı Grammy Ödülü “All That Jazz” oldu.

“Elvis Presley kadar başarılı”

Ölümünden sonra The New York Times köşe yazarı Frank Rich, bu eserleri seslendirerek beyaz ve Afrika kökenli Amerikalılar arasındaki kültürel bağların güçlenmesinde önemli rolü olan Fitzgerald’ın bundan en az Elvis Presley kadar başarılı olduğunu söylemiştir.