Zıtlıklar Şehri Beyrut

Beyrut; tarihe kazınmış iç savaş sorununun yanında, Suriye, İsrail ve Ürdün tarafından çevrelenmiş olan Lübnan’ın başkenti ve Orta Doğu’nun Paris’i…

İlki 2011 yılında bir iş seyahatim dolayısıyla olmak üzere, pandemi dönemine kadar birçok defa ziyaret ettim bu şehri. Orta Doğu’nun şanından gelen düzensizliğinin yanında, geçirdikleri kötü günlere inat yaşayan ve her ne olursa olsun hayattan keyif almayı çok iyi başaran kozmopolit bir topluma sahip, tam bir zıtlıklar şehri; Beyrut. Bir tarafta zenginlik, bir adım ötesinde ise korkunç bir yoksulluk görebilirsiniz. Bir caminin iki sokak ötesinde bir kilise veya sinagog karşınıza çıkabilir. Lübnan vatandaşı bir kişi sizinle çok iyi derecede İngilizce konuşurken dönüp yanındaki arkadaşı ile –yine çok iyi derecede- Arapça veya Fransızca konuşabilir. Birbirleriyle selamlaşmaları bile üç dile ait olan üç kelimeden oluşur.

Beyrut, uçak ile İstanbul’dan yaklaşık iki saat sürüyor. Lübnan, Türk Vatandaşları için vizesiz giriş imkânı sunuyor. Tek dikkat etmeniz gereken nokta pasaportunuzda İsrail girişine ait bir damganın olmaması. Eğer pasaportunuzda İsrail vizesi varsa ülkeye girişinize izin verilmiyor. Ama tabii bu pandemi dönemi birçok şeyi alt üst ettiği için uçuşların ve seyahat kurallarının güncel durumunu araştırmadan adım atmayın derim, aman dikkat! Lübnan’ın para birimi, Lübnan Pound’u ancak Amerikan Doları da her yerde geçiyor. Hatta bir mekânda hesap öderken hesap bu iki para birimi cinsinden ayrı ayrı yazılıyor, istediğiniz para cinsi ile ödeme yapabiliyorsunuz. Beyrut pahalı bir şehir. Özellikle; yeme-içme ve konaklama konusunda pahalı bir Avrupa şehri ayarında diyebilirim, buna göre hazırlıklı olmakta fayda var. Toplu taşıma ücreti çok pahalı olduğu için taksi kullanmanız gerekebilir. Fakat taksiler de oldukça pahalı ve maalesef -birçok düzensiz ülkede olduğu gibi- turist olduğunuzu anladıkları anda fiyat birkaç misline çıkabiliyor. Bu durumda yapacağınız en doğru hareket, mantıklı olan fiyatın biraz altından pazarlığa başlayıp taksi şoförü ile güzel bir anlaşmaya varmak.

Gezilecek ve görülecek yerler konusuna gelirsek… Beyrut’un aşırı modernleşmiş yüzüne inat, âdeta 80’lerdeymiş izlenimi veren Hamra’da konaklayabilir, küçük dükkânları, lokal yemekleri tadabileceğiniz mekânlar ile ıvır zıvır satan tezgahlarla dolu capcanlı ve hareketli bu semti gezebilirsiniz. Beyrut’un genç yüzünü temsil eden, yerli ve yabancı gençlerin takıldığı gözde bir semt olması dolayısı ile kahve mekânları, dünya mutfağı restoranları ve sergilerle dolu Gemmayzah caddesi ise kesinlikle şehrin en turistik bölgesi. Bu caddenin hemen sonunda Mar Mikhael bölgesi başlar, yan yana dizili atölyeleri ve butik tasarım mağazalarını gezerken vaktin nasıl geçtiğini fark etmeyeceksiniz. Özellikle iç savaştan sonra çok büyük bir yenilenme dönemi geçiren bu şehirde; modern, temiz ve oldukça lüks olan Downtown bölgesindeki farklılığı hemen gözlemleyeceksiniz. Downtown bölgesi zamanında Hıristiyan ve Müslümanlar arasında tarafsız bir bölge imiş ve savaş döneminde çok ciddi hasar almış. Bu nedenle yapılan yenileme çalışmaları da bir o kadar dikkat çekiyor. Buradaki bir başka özellik ise Beyrut’ta çok nadir rastlanan trafiğe kapalı bölgelerin olmasıdır. Downtown’ın merkezi sayılan Mohammad el-Amin Camii –yani mavi kubbeli cami- bölgeye has olan taş yapısı ve masmavi kubbeleri ile sizi büyüleyecek. Caminin karşısında bulunan Roma hamamları ve kiliseler ise farklı dinleri birlikte barındıran bu ülkenin yapısını daha iyi anlamanıza olanak verecek. Beyrut Parlamento binası, Nejmeh Meydanı ve bu meydandaki Rolex Saat Kulesi ise mutlaka görülmesi gereken diğer yapılar. Pazartesileri hariç her gün açık olan Beyrut Ulusal Müzesi’nde, on beş yıl süren iç savaş döneminde bombaların hedefi olmasına rağmen tüm eserler çok iyi korunmuş hâlde görülebilir. Downtown’dan biraz daha ileride bulunan marina bölgesi Zaytouna Bay, sıra sıra lüks gökdelenler ile sizi selamlayacak. Mutlaka görülmesi gereken bir başka nokta ise Beyrut’un en meşhur simgelerinden birisi olan Güvercin Kayalıkları… Bir de burada gün batımını izleyebilirseniz, işte o zaman “Muhteşem olur” derim. Cephesi tamamen kurşun izleriyle kaplı olan iç savaşın sembol yapılarından Beit Beirut’u kesinlikle ziyaret etmeli ve Beyrut’un en büyük alışveriş merkezi Beirut Souks’u ise gezmeden dönmemelisiniz.

Takvimler 4 Ağustos 2020’yi gösterdiğinde Beyrut maalesef ülke tarihine kazınacak bir olay yaşadı. Limandaki 12 numaralı depoda önce yangın çıktı, sonra havai fişek patlaması gibi ufak denebilecek patlamalar daha sonra ise büyük bir patlama gerçekleşti. İlk patlamanın 35. saniyesinin ardından, ikinci ve üçüncü çok şiddetli patlamalar meydana geldi. Dev büyüklüğünde, kızıl kahverengi bir duman havaya yükseldi, sonra da bunu beyaz bir duman kubbesi takip etti. Patlamaya şahit olanlar, kubbe şeklini alan dumanı görünce önce bir nükleer patlama yaşandığını düşündü. Ama hayır, bu nükleer bir patlama değildi ancak gücü neredeyse bir nükleer patlama kadar büyüktü. Akla gelen ikinci senaryo; bunun bir terör saldırısı olduğuydu. Ama hayır, şehrin tam kalbini yıkan, geride sayısız ölü ve binlerce yaralı bırakan bu olay bir terör saldırısı da değildi. Her zamanki gibi bir ihmal yumağı… Dünya genelinde tarımda yüksek nitrojenli gübre olarak kullanılan, ancak aynı zamanda madencilikte aynı zamanda etkili bir patlayıcı olan yaklaşık 3 bin ton amonyum nitrat isimli bir kimyasal patlamanın kaynağıydı. Lübnanlıların anılarında çok patlama vardı ama bu bir başkaydı… Şiddeti ile dünyadaki en büyük patlamalar sıralamasında nükleer patlamaların hemen ardından listede yerini almıştı.

Hasar çok büyüktü ancak zor ve yavaş da olsa moloz yığınları temizlendi, ortalık toparlanmaya başladı. Eminim doğru bir planlama ile hızlı bir şekilde liman bölgesi yeniden inşa edilecektir. Bir dahaki ziyaretimde özellikle bu bölge, ilk görmek istediğim nokta olacak.  

Önümüzdeki hafta görüşmek üzere.

Ayşıl ÖZASLAN