Uluslararası uyku metotlarıyla bebeklerde uyku alışkanlığı nasıl kazandırılır?

Uyku, sağlıklı bir beden ve ruh sağlığı için olmazsa olmazdır. Kimi insanlar az uyku ile hayatlarını sağlıklı bir şekilde sürdürebilirken kimileri uykusuz günleri tamamlamakta güçlük çekebilir. Özellikle kadınlar, hamilelik döneminin sonlarından itibaren uyku problemi yaşamaya başlıyorlar. Doğum sonrası, bebekle birlikte uyku problemi en üst seviyeye çıkıyor. Uluslararası alanda sonuçları kanıtlanmış, bilimsel uyku metotlarını yeni anneler için derledim.

 

Sağlıklı bir hayat için yetişkin bir insan günde ortalama 6-8 saat arası uyumalı. Bebekler ise doğdukları günden itibaren aylık gelişimlerine göre farklı saat uzunluklarında uykuya ihtiyaç duyarlar. Örneğin, bir bebek yenidoğan döneminde günde yaklaşık 12-16 saat uyurken 4 aylık olduğu zaman gündüz uykuları ortalama 3 saat, gece uykuları ise 10 saat sürer.

 

 

Uyku ve gelişim arasında nasıl bir ilişki var?

 

Aileler genelde bebeklerinin sağlıklı gelişimleri için onların beslenmesine büyük önem verirler ancak beslenme kadar önemli olan bir diğer etken de uykudur. Uyku, yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de en temel fizyolojik ihtiyaçlardan biridir.

 

Büyüme hormonu genelde bebeğin derin uykusunda salgılanır ve ciddi uyku sorunu olan bebeklerde bu hormon yeterince salgılanamaz. 0-3 yaş arası zihinsel gelişim ve sağlıklı büyüme için çok kritik bir dönemdir. Çünkü bu dönemde bebekler çok hızlı büyür ve gelişirler. O nedenle bebek özellikle yaşamının ilk 3 yılında mutlaka düzenli uyku uyumalıdır.

 

Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de karanlıkta uyku esnasında melatonin hormonu salgılanır. Bu hormon bebeklerin de bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar.

 

 

 

Bebeklerin günlük uyku süreleri ne kadardır?

 

Bebeğin beyin gelişimi için hayati önem taşıyan bu dönemde uyku aralıkları ortalama şu şekilde ifade edilebilir:

*Yenidoğan döneminde günde toplam 11-18 saat arası uyku,

*6 hafta-3 aylık dönemde günde toplam 11-15 saat

*3-6 aylık dönemde günde toplam 12-14 saat

*6-9 aylık dönemde günde ortalama 12-14 saat

*9-12 aylık dönemde günde ortalama 12-14 saat

*1-2 yaş günde ortalama 12-14 saat

*2-5 yaş arası ortalama 11-13 saat olacak şekilde bebekler ve çocuklar düzenli uyku uyumalıdırlar. Elbette bu uykuların tamamı gece uykusunda geçmez. Bebeklik dönemi gündüz uykularının en sık yaşandığı dönemdir. Doğdukları günden itibaren gündüz uyku süreleri de ortalama 8 saat olacak şekilde parçalar halinde gerçekleşir. Bebek büyüdükçe gündüz uyku sayısı ve süresi de azalır.

 

 

Uyku ortamında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

 

Her bebeğin uyku saati kendisine özeldir ve kendi biyolojik ritmine göre düzenlenmelidir. Her bebek doğru saatlerde ve yeterli sürede uyumalıdır. Biz aileler olarak bu konuyu destekleyici bazı fiziki faktörleri bebeğin uykusuna uygun hale getirebiliriz. Peki, nedir bunlar?

 

Oda karanlık olmalı

 

Bebeğin uyuduğu oda mümkün olduğunca karanlık olmalıdır. Böylece melatonin hormonu salgılanması engellenmemiş olur. Eğer odada ışık varsa bebeğin gece uykusu loş ya da aydınlık bir ortamda gerçekleşiyorsa melatonin hormonu da salgılanmayacak ve bebek gelişiminin yanı sıra uyku problemleri de baş göstermeye başlayacaktır.

 

Odanın ısısı 20-24 derece arasında olmalı

 

Uyku için ideal oda ısısı 20-24 derece arasındadır. Eğer bebeğinizin üşüdüğüne dair bir endişeye sahipseniz bunu bebeğin burun ucuna, alnına ya da kulaklarına dokunarak anlayabilirsiniz.

 

Odanın dekorasyonu

 

Son yıllarda bebek ve çocuk odaları özellikle duvar kâğıtları ve çeşitli duvar objeleri ile dekore edilmeye başlandı. Elbette aileler bebeklerinin ve çocuklarının odalarının keyif verici ve güzel olmasını isteyebilirler ancak bazı durumlarda bebekler uykuya geçmeye hazırlanırken odadaki figürleri veya objeleri görerek heyecanlanabilir ya da uykudan uzaklaşabilirler.

 

Evde loş bir ışık hâkim olabilir

 

Gece uykusuna hazırlanmaya başlarken evdeki ışıkların da loş bir duruma getirilmesi önemlidir. Bu sayede bebek uykuya geçerken evdeki objelerden veya nesnelerde ışık altında etkilenmeden daha kolay uykuya adapte olacaktır.

 

 

Uyku eğitimi nedir ve yöntemleri nelerdir?

 

Uyku eğitimi, kısaca ifade etmek gerekirse bir bebeğe kendi kendine uyumayı öğretmektir. Bebekler doğdukları günden itibaren çeşitli yöntemlerle uykuya dalarlar. Bazı aileler bebeklerini sallayarak kimileri kucakta kimileri de ninniler eşliğinde uyutmayı denerler. Çoğu zaman ise bebekler eğer mümkünse emerek uyumayı severler. Çünkü anne ile temasta olmak bebeklerin en güvende hissettikleri zamandır.

 

Peki, bebeklerde uyku eğitimi ne zaman başlamalıdır? Eğer, 4. aydan itibaren bebeğin bir sağlık problemi olmadığı da varsayılırsa bir uyku programı oluşturmak mümkündür. Uyku programı oluşturmanın temelinde de düzen yer alır. Yani her gün aynı saatte aynı koşulları sağlayarak bebeğe uykuya geçiş öğretilir. Bazı uzmanlar 4 aylık dönemin uyku eğitimi için erken olduğunu savunurken bazı uzmanlar da bebeğin çok fazla hareketlenmeye başlamadığı bu ayların uyku eğitimi için ideal olduğunu savunur.

 

Uyku eğitimi alanında yapılmış birçok çalışma ve uygulanmakta olan çeşitli yöntemler vardır. Kimileri bebeğin bu süreçte ağlamasına göz yumarken kimileri bebeğin asla ağlatılmaması gerektiğini savunur. Ancak temelde her bir eğitim bebeğe kendi kendine uyumayı, gece uyandığında ise tekrar uykusuna dönmeyi kendi başına sağlamayı öğretir. Geçmişten günümüze en sık tercih edilen uyku eğitimi yöntemlerinden bazıları şunlardır;

 

 

1. Kim West uyku metodu:

 

İyi Uykular, Tatlı Rüyalar El Kitabı’nın (The Sleepy Lady) yazarı Kim West, uykuya geçişte kullanılan uyaranların kademeli olarak kesildiği bir yöntemi ele almaktadır. Kim West Metodu’nda bebek uykuya geçerken emzirme, sallama, sütle uyuma gibi araçlardan faydalanamaz. Yumuşak bir metot olan Kim West Metodu, bebeğin odada yalnız kalmasına izin vermez ve eğitimi veren kişinin fiziksel ve sözlü olarak odada bebeğin yanında olarak ona güven vermesi istenir. 6 ay ve üzeri bebeklerde önerilen bu yöntem öğrenilmiş çaresizliğe neden olmayacak şekilde geliştirilmiştir.

 

2. Ferber yöntemi:

 

Bu yöntem adını Dr. Richard Ferber’den almaktadır. Ferber Yöntemi’nde bebek doğru saat ve rutinlerin ardından yatağına bırakılır ardından odadan çıkılır. Eğitimi veren kişi belli aralıklarla (5 dk-10dk-15 dk) bebeğin odasına girerek onu kontrol eder. Bu yöntemde bebeğin yatakta kendini sakinleştirmeyi öğrenmesi beklenir. 6 aydan büyük bebeklerde uygulanabilen bu yöntemde bir miktar ebeveyn kontrolü olsa da çoğu zaman bebeğin ağladığı bir yöntemdir.

 

 

3. Tracy Hogg Şşş-pat yöntemi:

 

Tracy Hogg, uzun yıllar uyku problemi yaşayan bebeklere yardım etmiş bir bebek hemşiresidir. Edindiği tecrübelere dayanarak uyku eğitim sistemini kaleme aldığı kitapları bulunmaktadır. “Şşş-pat” olarak bilinen yöntemde uykuya geçerken bebeğin kulağına “şş-şş-şş” diye ritmik bir şekilde fısıldayarak ve sırtına hafi hafif “pat pat” vurulması ile gerçekleştirilir. Böylece bebeğin sakinleşmek için fiziksel yardıma ihtiyaç duyduğu anlarda ona yardımcı olunur. Bu yöntem bebek yatağındayken uygulanır ancak bebeğiniz sakinleşmiyorsa kucağınıza alarak aynı şekilde yöntem uygulanmaya devam edilir. Ardından bebek sakinleşmeye başladığında tekrar yatağına yan pozisyonda yatırılarak yönteme devam edilir ve bebeğin uykuya geçişi ritim yavaşlatılarak sürdürülür.

 

Bu yöntem, 3 aydan küçük büyük bebeklerde 1 yaşına kadar uygulanabilir. Ayrıca yöntem uygulanıp bebek uykuya daldıktan sonra odadan çıkılmalıdır. Eğer erken çıkılırsa bebek uyanabilir ve sürece baştan başlamak gerekebilir.

 

4. Dr. Sears yöntemi:

 

Dr. Sears, bebeklerin uykuya geçerken yalnız bırakılarak ağlamasını teşvik eden yöntemlerin aksini savunan bir yöntemdir. Bu yöntemde uykuya geçerken ağlayan bebekte oluşan stresin ve artan kan basıncının önüne geçilmektedir. Dr. Sears yönteminde, bebek için yatmadan önceki zamanda sakinleşmesini sağlayan bir rutin oluşturulur. Bazı bebeklerde bu ılık bir banyo olur ya da beslenme olabilir. Önemli olan bu rutinin tutarlı bir şekilde sürdürülmesidir.

 

Uyku eğitimini veren kişi bebek ile aynı odada uyur ve o uykuya dalana dek yanında olur. Bebek 20 dakika hafif uyku ardından da derin uykuya geçiş yapar. Eğer bebek uyanırsa, derin uyku aşamasına geçene dek hafif ve ritmik hareketlerle kucakta tutularak uykuya geçişi sağlanır. Ayrıca bebeğin uyumadan önce tok olduğundan emin olmak da gerekir böylece bebeğin açlık nedeniyle uyanması da engellenmiş olur.

 

Büşra Hacıhasanoğlu