Türkiye’de ilklere sahip o emekçi kadınlar

Dilhan Eryurt, Naciye Suman, Semiha Es ve daha niceleri... 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde çalıştığı alanda ilklere imza atan kadınlar, tarihe adını altın harflerle yazdırdı. İşte Türkiye'nin emekçi kadınları...

Dilhan Eryurt  1926 – 2012

NASA’DA ÇALIŞAN İLK TÜRK BİLİM KADINI

“Güneşin ve yıldızların evrimi” konusunda insanlığı büyük katkılarda bulunarak, çığır açıcı çalışmalarla pek çok ilke imza atmış olan; dünya bilim tarihine adını “Güneşi zapteden kadın” olarak yazdıran ve NASA’da çalışan ilk Türk bilim kadını” unvanına sahip Dilhan Eryurt, aynı zamanda çalıştığı bölümde görev yapan tek kadın araştırmacıdır.

Yıldızlarla ilgili yaptığı çalışmalarda sonucu bugün hala kullanılan “Fitting yöntemi” metodunu keşfeder. 1969 yılında yapılan ay yolculuğu bu biglgiler ışığında yapılmıştır. Bu nedenle Eryurt’ta “Apollo Başarı Ödülü” verilmiştir.

Naciye Suman 1881 – 1973

İLK KADIN FOTOĞRAFÇI

11 yıl fotoğrafçılık yapan Naciye Hanım’ın maalesef arşivi bulunmamakta. Ardında başarılı bir iş hayatı, örnek bir yaşam albümü bırakan Naciye Hanım, yaptığı işin kaç açıdan, ne denli önemli olduğunun farkında olamayan bizlerin arasından sessizce ayrıldı.

Semiha Es 1912 – 2012

DÜNYANIN İLK KADIN SAVAŞ FOTOĞRAFÇISI

Semiha Es elinde fotoğaf makinesiyle üç yıl Kore’de beş yıl Vietnam’da, iki yıl da Ruanda’da tüm tehlikeleri göze alarak seyahet etti. Savaşın göbeğinden kareler yolladı.

Kendi anlattığı gibi üç yıl Kore’de, haftada beş gün cephede, her an patlamaya hazır cephane yüklü kamyonlarla seyahat etti. Gün oldu cepheden yaralı taşıdı, tahta sıraların üzerinde üstünü hiç çıkarmadan botlarıyla uyudu.

Fotoğraflarıyla birçok ödül aldı. Cesaretiyle tüm dünya gazetelerine haber oldu.

Sabiha Bozcalı 1904 – 1938

TÜRKİYE’NİN İLK KADIN İLLÜSTRATÖRÜ

Sabiha Bozcalı, reklam alanında dönüşüm geçirmekte olan görsel anlatım diline katkıda bulunmuştur.

En bilinenleri bir banka reklamındaki leylek figürü ve çocuk maması için çizdiği bebek yüzüdür. Ayrıca seyahat broşürleri, ilaç kutuları için görsel dilde yaptığı ilk çizimlerle bu alana damgasını vurmuş bir illüstratördür.

Sabiha Bengütaş 1904 – 1992

TÜRKİYE’NİN İLK KADIN HEYKELTRAŞI

Taksim Anıtı’nın yapımı sırasında Güzel Sanatlar Akademisi’nde bir yarışma düzenlenir. Birinciliği kazanan heykeltraş, Roma’ya staj görmek üzere gönderilecektir. Fakat 22 yaşında bekar bir kızın İtalya’ya gitmesi sakıncalı bulunur.

Dönemin Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati buna şiddetle karşı çıkarak, kadın hakları konusunda çok büyük çalışmalar yapan Atatürk’ün de verdiği bakış açısı ile “Kadın Erkek ayrımı mı kaldı” diyerek tartışmalara son noktarı koyar ve Sabiha Hanım Roma’ya gönderilir.

Selma Rıza Feraceli – 1872 1931

İLK TÜRK KADIN GAZETECİ

Paris’te bulunduğu sıralar, Fransızca olarak yayın yapan Meşveret gazetesinde Türkçe çıkan, kendisine “Kadınlığın Tacı” lakabını takan Samizade Sezai’nin yayınladığı Şura-yı Ümmet gazetesinde çalışmaya başlar.

Bu çalışmaları ile ilk Türk kadın gazeteci unvanını alır.

Betül Mardin 1926 –

ULUSAL VE ULUSLARARASI HALKLA İLİŞKİLER ALANINDA YILLARIN EN BAŞARILI İSMİ

“Halkla ilişkiler” denince; bu konuda Türkiye’de “Halkla İlişkiler” mesleğini kurarak bu mesleği geliştiren ve yerleştiren, etrafına karşı daima içtenliği ve kıvrak zekası ile neşe ve enerji saçan, devamlı üreterek kendini yenilemenin sırlarını barındıran duayen isim Betül Mardin.

Ulusal ve uluslararası halkla ilişkiler alanında yılların en başarılısı seçilerek pek çok ödül almıştır.

Emel Gazimihal 1912 – 1998

TÜRKİYE’NİN İLK KADIN SPİKERİ

Türkiye’de yapılan ilk radyo yayını 6 Mayıs 1927’de Sirkeci Büyük Postane’de yapılır.

Henüz kimsenin radyo alıcısı olmadığı için her akşam postane binasının kapısı üzerine yerleştirilen hoparlör aracılığı ile yayın halka duyurulurdu.

İşte Türkiye’nin ilk kadın spikeri 1937’de Ankara Radyosu’nda göreve başlayan Emel Gazimihal’dir.

Atatürk’ün isteği ile eğitim alması için BBC’ye gönderilen Emel Hanım, BBC Türkiye’nin ilk kadın sunucusudur.

Meriç Sümen 1943 –

BALE SANATINDA İLK VE TEK DEVLET SANATÇISI UNVANINA SAHİP BALERİN

Pek çok ülkede en önemli eserlerde sahne alan Meriç Sümen, birçok uluslararası bale yarışmalarında da “Seçiçi Kurul Üyesi” olarak Türkiye’yi temsil etmiştir.

Afife Jale 1902 – 1941

İLK TÜRK KADIN TİYATRO OYUNCUSU

O istediği gibi yaşayabilmek için bedel ödeyenlerden. Sahne hayatı, hayatı sahne olmuş, sahneye ses ve ders vermiş bir kadın.

“Sahnesini terk etmeyen kadın” olarak tarihe geçen Afife Jale’nin bir mezarı bile yok ama bu yolunu açtığı değerli kadın sanatçılarımızın “ilki” olduğu gerçeğini değiştiremiyor.

Cahide Sonku 1919 – 1981

TÜRK SİNEMASININ İLK KADIN YÖNETMENİ

Görüntüsü, varlığı, perdeye aksettirdiği onca imajla gönüllerde ve zihinlerde yer etmiş bir yıldız olan Cahide Sonku için sinema tarihçisi Giovanni Scognamilla şunları söylemiştir: Sonku’nun bırakın türk tiyatrosundaki yerini, sinemadaki yeri de tartışılmaz. Bu dönemin, bir tarihin, bir sinema anlatısının temsilcisidir. Ama Cahide Sonku’nun tartışılmazlığı ondan değil, bu döneme kendi sınırları içinde kişiliğini de kattığı içindir.

Sabiha Gürayman 1919 – 2003

TÜRKİYE’NİN İLK KADIN İNŞAAT MÜHENDİSİ

Kayıtlarda inşaat fakültesinde ilk kayıt yaptıran kız öğrenci olarak iki kişi gösteriliyor. Birisi Sabiha Gürayman diğeri ise Melek Erbul.

Gürayman, 35 yaşında meslek hayatının en büyük eseri olarak gördüğü, Ata’sına kadınlara verdiği haklar konusunda minnetini ödeme fırsatını bulduğunu söylediği, Anıtkabir inşaatında bir kadın mühendis olarak görev alır.

Kaya İlhan 1907 – 2013

TÜRKİYE’NİN İLK BALERİNİ

Baleye 1938’de başlar. Ertuğrul Muhsin’in telkinleriyle Almanya’ya yollanır. Jeanne D’arc’ta oynar.

Bu arada Alman Filolojisi’ni bitirir.

Edibe Subaşı Kutucuoğlu 1920 – 2011

TÜRKİYE’NİN İLK KADIN AKROBASİ PİLOTU

Dünya paraşütçüler Kongresi’nde Türkiye’yi temsil etti. 88 defa paraşütle atlamış bulunan Edibe Subaşı kongrenin en çok dikkat çeken delegesidir.

İLK MİLLETVEKİLİ KADINLARIMIZ

Mebure Gönenç (Afyonkarahisar) , Sabiha Gökçül Ebay (Balıkesir) , Şekibe İnsel (Bursa), Huriye Öniz Baha (Diyarbakır), Fatma Memik (Edirne), Nakiye Elgün (Erzurum), Fakihe Öymen (İstanbul), Hatı Çırpan (Ankara), Ferruh Güpgüp (Kayseri), Bahire Bediş Morova Aydilek (Konya), Mihri Bektaş (Malatya), Meliha Ulaş (Samsun), Esma Nayman (Seyhan),  Sabiha Görkey (Sivas), Seniha Hızal (Trabzon), Benal Nevzad İştar Arıman (İzmir), Türkan Örs Baştuğ (Antalya), Türkan Örs Baştuğ (Antlaya), Hatice Özgener (Çankırı)

Kaynak: N-Life