Tieion Antik Kenti’nde Friglere ait yazılar ile Dor başlıkları ortaya çıkarıldı

Zonguldak'ın Çaycuma ilçesi Filyos beldesindeki Tieion Antik Kenti'nde 14 yıldır devam eden kazı çalışmalarında Friglere ait yazılar ile MÖ yedinci yüzyıla tarihlendirilen Karadeniz'in en eski Dor başlıklarından biri bulundu.

Zonguldak'ın Çaycuma ilçesindeki Tieion Antik Kenti'nde yürütülen kazı çalışmalarında Friglere ait Runik alfabesi yazıların yanı sıra antik mimarlıkta kullanılan bir başlık türü olan Dor başlıkları ortaya çıkarıldı.

İlçeye bağlı Filyos beldesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Ereğli Müze Müdürlüğünün başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları, Kazı Bilimsel Koordinatörü ve Bartın Üniversitesi Arkeoloji ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Şahin Yıldırım ile 30 kişilik ekip tarafından yapılıyor. Kazı çalışmalarında, kentin yüksek bölgesinde (Akropol), kuruluş döneminden Orta Çağ'ın sonlarına kadar süren yerleşim yeri incelenmesi sırasında Friglere ait Runik alfabesiyle yazılan parçalar bulundu. Ekiplerin, titiz çalışmasıyla ortaya çıkarılan eserlerin, çalışmaların tamamlanmasının ardından planlanan projelerle bölge turizmine kazandırılması amaçlanıyor.

"Karadeniz kıyısında rastlanmış en eski yazılı belge olması bizim açımızdan çok önemli"

Kazı Başkanı Doç. Dr. Şahin Yıldırım, AA muhabirine, 2020 kazı çalışmalarının Filyos Akropol'ündeki Roma tapınağı çevresinde devam ettiğini söyledi. Roma tapınağında 2007'den bu yana kazı çalışmalarının devam ettiğini aktaran Yıldırım, "Buranın arka bölümündeki çalışmaları bu yıl başlattık ve çok verimli geçti. Tapınağın temel bölümlerindeki yapım tekniğiyle bağlantılı katmanlara ulaştık. Bununla beraber burası çağlar boyunca kullanılmış bir alan. MÖ yedinci yüzyılın son çeyreğinde tarihlenen konut yapıları ortaya çıkmıştı. Bunların hepsi, Helen kolonizasyonuyla bağlantılıydı." ifadesini kullandı.

Helenlilerden önce bu bölgede yerel halklardan olan Friglerin varlığına dair önemli veriler elde ettiklerini dile getiren Yıldırım, "Bu veriler arasında üzerinde Runik alfabe ile yazılmış parçalar bulundu. Karadeniz'in kuzeyinde yani Türkiye'nin Karadeniz kıyısında rastlanmış en eski yazılı belge olması bizim açımızdan çok önemli." şeklinde konuştu.

"Karadeniz'deki yerel halklar hakkında çok fazla bir bilgi ve veri yoktu"

Yıldırım, buldukları yazının tarihsel anlamda Batı Karadeniz Bölgesi'nde ele geçen en eski yazı örneği olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti:

"Frig seramiğinin üzerinde, 'Eies' ya da 'Eges' ismi belirtilmiş. Bu da şunu gösteriyor. Bizim açımızdan önemi ise bildiğiniz gibi Karadeniz'deki kentler veya kıyı kenarında kurulan koloni kentleri, Helenler veya Yunanlılar tarafından MÖ yedinci yüzyılın son çeyreğinde kurulduğunda Karadeniz'deki yerel halklar hakkında çok fazla bir bilgi ve veri yoktu. Genelde bu kentlerin Helenler tarafından kurulduğu düşünülmekteydi ancak gördüğümüz kadarıyla bu akropolde yaptığımız kazılar sırasında yerel yerleşimin ve yerel kültürlerin de izleri karşımıza çıktı. Yani şunu söyleyebiliriz ki Helenler, Karadeniz'e geldiklerinde ve kentleri kurduklarında yerel kabileler arasında Frig kökenli kabileler de yer almaktaydı. Burada iç içe bir yaşam söz konusuydu. Yani onlardan önce de burada bir yerleşimin varlığını bize gösteriyor."

Kazı çalışmalarında önemli bulgulara ulaştıklarını belirten Yıldırım, Roma tapınağının bulunduğu alanda MÖ yedinci yüzyıllara ait Dor başlıklarıyla karşılaştıklarına işaret etti. "Karadeniz'deki en eski Dor tapınağına dair bilgiler elde ettik." ifadesini kullanan Yıldırım, şöyle konuştu:

"Tapınak yapısı içerisinde çalıştığımız alanda ise genç Bizans döneminin yapılarının arasında yine erken döneme tarihlendirilen MÖ yedinci yüzyılın son çeyreği ile MÖ 6. yüzyılın ortalarına doğru tarihlendiğini düşündüğümüz Dor başlıkları yani tapınak başlıkları ortaya çıktı. Bunlar da Karadeniz için ilk örnekler. Görüldüğü kadarıyla Karadeniz'in en eski Dor tapınaklarından bir tanesi karşımıza çıkmış durumda. Bu da yine arkeolojik açıdan çok önemli veri olarak karşımıza çıkıyor."

Yıldırım, Tieion Antik Kenti'nin Karadeniz kıyısındaki tek antik kent olması sebebiyle önemli bir yere sahip olduğunu vurgulayarak gelecek yıllarda kazı çalışmalarında hem tapınak çevresindeki erken dönem yapılaşmalarıyla ilgili olarak hem de Karadeniz'deki en iyi korunmuş limanlardan birisi olan Tios limanının içerisinde yer alan batıkların üzerine yoğunlaşacaklarını bildirdi.

Tieion Antik Kenti

Zonguldak'ın kuzeydoğusundaki sahil kenti Filyos'ta yer alan Tieion Antik Kenti, rahip Tios önderliğindeki Miletos kolonisi tarafından kuruldu. Tios, tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris'in (Amasra) gölgesinde kaldı.

Romalılar tarafından yıkılıp yağmalanan kent, daha sonra yeniden inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etti. Bölge, sonraki dönemlerde ise balıkçı kasabasına dönüştü.

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahların ilgi gösterdiği antik kentte 2006'da başlatılan kazı çalışmalarının Karadeniz ve küçük Asya tarihine ışık tutması amaçlanıyor.

Kaynak: AA