Regl (âdet) hakkında bilinmeyenler…

Kızlar, ergenlik çağına girmeleriyle beraber vücutlarındaki hormonla değişimlere paralel olarak fiziksel değişime de uğrarlar. Bu fiziki değişimlerden biri de adetlerin başlamıştır.

 

Âdet kanaması (Regl) ergenlik çağındaki hormonla etki ile yumurtalıklar ve rahimin periyodik olarak (ayda bir muhtemel bir gebeliğe hazırlanması ve hamilelik olmadığı takdirde hazırlık ürünlerinin dışarı atılmasıdır. İşte bu hazırlık ürünlerinin dışarı atılması âdet kanaması adı verilen olay ile gerçekleşir. Daha sonra rahim yeniden gebeliğe hazırlanır, yumurta sperm tarafından döllendiği takdirde yine kanama olur ve bu böylece, menopoz denilen, kadının adetten kesildiği çağa kadar sürüp gider.

 

Âdet kanamaları normalde 25 ile 31 günde bir, yaklaşık aynı aralıklarla düzenli olarak meydana gelen kanamalardır. Sıklıkla 3-5 gün süreyle devam eder. Miktarına gelince, günde 3-4 bez kirlenmesi normal olarak bilinir. 7 günden uzun süren ve günde 6'dan fazla bez kirletilen kanamalarda bir kadın-doğum uzmanına başvurmak faydalı olacaktır. Bununla birlikte on gün süren kanamalar da sıkça görülür. İlk adet kanası 17 yaşına kadar görülmediği takdirde mutlaka bir doktora başvurmalıdır.

 

İlk adet kanaması ülkemizde ortalama 12-13 yaşlarda olur. Kuzeye gidildikçe yaş büyür. 15 yaşına kadar kanama olmaması âdetin geciktiğini gösterir. İlk regl kanaması en geç 17 yaşına kadar olmalıdır. Olmadığı takdirde mülakat hekime müracaat edilmelidir. Âdet kanamalarının bitiş yaşı ise 50 yaş civarıdır.

 

Âdet kanamaları hususunda değinmek istediğim diğer bir nokta da adet bezleri ve tamponların kullanımıdır. Bazı kadınlar bezleri, bazıları ise piyasada hazır bulunan tamponlan tercih etmektedir. Her ikisi de kullanılabilir. Fakat bir istisna vardır: Cinsel organların herhangi bir yerinde iltihap mevcut olması halinde tampon, iltihabi artırabilir.

 

 

İlk adet kanaması öncesinde bilgilendirilerek, korkuları önlenmelidir

 

Genç kızlarımız, ilk adet kanamalarını görmeden önce güvendikleri bir büyükten regl konusunda bilgi alabilirlerse, bu zor döneme çok kolay adapte olacaklardır. Ayıp düşüncesiyle konuyu açmamak, anlatmamak, böyle korku ve alları önerebilecek bir olay karşısında genç kızlarımızı yalnız bırakmak çok yanlış olur düşüncesindeyiz.

 

 

Regl konusunda bilgi verme

 

Regl konusunda bilgi vermenin amacı çocuğu olaya ha zırlayarak ona yardımcı olmuştur, İlk defa aybaşı olan bir kıza sadece "İşte şimdi büyüdün" ya da "Artık genç kız oldun" demek, işi bir halile almak olacaktır. Ayrıca çok da geç kalınmış. Önceden verilecek bilgiler, kız çocuğunun ge gereksiz yere kuşkulanmasını ve şaşırmasını önlemiş olur. Bunun yanında, tabii ki aybaşını kadınlığın bir problemi olarak değil, verimliliğin bir göstergesi olarak çocuğa anlatmak annelerin görevidir.

 

Aybaşının kadınlığın başına bir problem değil, verimliliğin bir göstergesi olduğu genç kızlarımıza anlatılmalıdır. Çünkü bu, onun ruhi dengesi açından bir ihtiyaçtır.

 

Kız çocukla aybaşından önceden haberdar olsa bile, ilk reglini olan kız çocuğu yine de bu konuyu annesiyle veya güven duyduğu başka biriyle konuşmak isteyecektir. Bu, onun ruhsal dengesi açısından bir ihtiyaçtır. Böyle bir durumda da, anne, şefkatli bir öğretmen ve danışman görevini üstlenmelidir.

 

Konu önemlidir, genelde yeterli önem verilmediği için tekrarlamak istiyoruz: Çocuk ergenlik öncesi ve ergenlik dönemi hakkında önceden uyarılmalıdır. Çocuk, sorularının cevaplarını uzun süre önce almışsa bu iş doğal olarak ilerler, yoksa açıklamalar gittikçe güçleşir ve sıkıcı olur.

 

 

KANAMA BOZUKLUKLARI

 

Bilindiği gibi kadınlar normalde her ay regl adı verilen kanamalara maruz kalırlar. Fizyolojik olan bu olayın dışındaki kanamalar ve regl kanamalarının uzun sürmesi veya şiddetli olması gibi haller kanama bozuklukları olarak incelenecektir.

 

Bu konuda: başlıkları kanama bozukluklarının tipine göre değil, kanama bozukluklarına sebep olan hastalıklara göre düzenledik. Çünkü bu hastalıklar çok çeşitli kanama bozukluklarına yol açabilirler. Yani, örneğin bir tümör, adet harici kanamalara yol açabileceği gibi, normal adetlerin uzamasına veya şiddetlenmesine de sebep olabilir. Şimdi bu hastalıklar görelim:

 

Âdet kanaması bozukluğuna çok çeşitli hastalıkların yansıra, harmanlardaki bir değişim de neden olabilir. Hormonla düzensizliğe bağlı kanamalar ilaçla durdurulup düzenlenebilir.

 

 

Hormonal kanamalar

Âdet kanamalarını yöneten faktör, hormonlar olduğuna göre bu hormonlardaki herhangi bir değişimin kanamaları da etkileyeceği açıktır. Olgunluk çağı boyunca bu tip kanama aksaklıkla görülebilir. Bunun en açık örneği menopoz kanamalardır. Menopoz bahsinde etraflıca anlattığımız bu kanamalar, doğrudan hormonlarla ilgilidir. Çok çeşitli ne genlere bağlı olan ve çok çeşitli tarzlarda ortaya çıkan hormonal düzensizliğe bağlı kanamalar ilaçlarla durdurulup bir düzene sokulabilir.

 

 

Rahim kanseri

Menopoz dönemini geçirmiş, son reglini birkaç yıl önce gümüş yaşlı kadınların hastalığıdır. Gençlerde ender rastlanır. Ayrıca fazla kilolu, yüksek tansiyon ve şeker hastası kadınlarda, diğerlerine oranla daha sıktır. Kadınlarda âdetler bittikten sonra ortaya çıkan akıntı ve kanamalar derhal bir doktora başvurulmalıdır.

 

Rahim kanserinin en önemli belirtisi son regli gördükten birkaç yıl sonra ortaya çıkan akım ve ardından da kanamadır. Akıntı genellikle et suyu renginde olmakla beraber, berrak da olabilir. Kanama sebebiyle yeniden adet görmeye başlanıldığı zannedilebilir. Hâlbuki bu, hemen doktora gidilmesi için bir işarettir. Önemli olduğu için tekrar söylemek istiyoruz: Âdetler bittikten sonra ortaya çıkan akıntı veya kanamada derhal bir doktora müracaat etmek şarttır. Günümüzde çok ilerlememiş bulunan rahim kanserleri, cerrahi müdahaleyle tam şifaya kavuşturulabilmektedir.

  

 

Rahimağzı kanseri

Tüm özellikleriyle rahim kanserinden farklıdır. Öncelikle, yaşlılarda değil gençlerde görülür. İkinci önemli farkı, rahim kanserine oranla oldukça habis karakterde olmasıdır. Fakat bu kadar hapis olmasına rağmen önemli bir özelliği de erken yakalanıldığında yine rahim kanseri gibi tamamen tedavi edilebilmesidir. Ancak rahim kanserine oranla çok daha erken teşhis şarttır. Rahim ağzı kanseri, et suyu rengindeki bir akıntı ve çeşitli kanama bozukluklarıyla kendini gösterir.

 

Rahim Ağzı kanserinin belirtileri, genç bayanlarda yine rahim kanserinde olduğu gibi et suyu renginde akıntı ve çeşitli şekillerdeki kanama bozuklukladır. (Adet harici kan namalar, reglin uzaması, şiddetli olması, cinsel birleşmeden sonra kanamalar gibi hâller ile kendini gösterir.)

 

Daha geç belirtileri ise tüm kanserlerde olduğu gibi zayıflama, kansızlık, yorgunluk ve halsizliktir.

 

Rahimağzı kanserinde en önemli nokta şudur: Kanama ve akıntı gibi rahatsızlıklar ortaya çıktığında kanserin teşhis edilmiş olması erken sayılmaz. Başka bir deyişle, rahimağzi kanserinin erken dönemde farkedilmesini sağlayacak belirtiler yoktur. İlk belirtilerle doktora gelen kadınlarda kan ser az veya çok ilerlemiştir. O halde, bu tehlikeli kanserden nasıl korunacağız? İşte bu noktada düzenli olarak bir kadın doğum hekimine muayene olmanın önemi açığa çıkmaktır. Konunun uzmanlar her yıl düzenli olarak muayene olmak gerektiğini vurgulamaktadırlar. Muhtemel bir rahimağzı kanseri ancak bu şekilde erken dönemde yakalana bilmektedir.

 

 

Vajina kanseri

40 yaş civan kadınlarda daha sık rastlanır. Belirtileri, tüm kadınlık organları kanserlerinde olduğu gibi kanama ve akıntıdır. Kanamalar özellikle cinsel birleşmelerin ardından meydana gelir. Cinsel birleşme sonrası kanama meydana geliyorsa, mutlaka bir hekime başvurmalı.

 

Bu durumda, kadınlardaki kanama ve akıntıların bir kansere işaret olabileceği düşünülerek mutlaka hemen bir hekime başvurmalı; hekimden de bir reçete alıp birkaç ilaç la rahatsızlığın geçmesini beklemek yerine, etraflıca bir muayene olmalıdır.

 

 

Endometriosis

Tıbbi açıdan bu ilginç hastalıkta adet kanamaları şiddetlenin ve normalden uzun sürer. Endometriosis İn en önemli özelliği, çok şiddetli ağrı görülen regllerdir. Ağrılı regller 25-30 yaşlarında başlar ve her reglde daha da artarak devam eder.

 

 

Rahim iltihabı

Rahim iltihabı genellikle durup dururken meydana gelmez. Doğum, düşük, lohusalık ve rahim ağzı iltihabı gibi hazırlayıcı sebeplerin ardından ortaya çıkar. Özelliklerinden biri, adet kanamasının uzamasına yol açmıştır. Şiddetli adet kanaması ve zaman zaman meydana gelen ara kanamalar olması da mümkündür. Rahim iltihabi, adet kanamasının uzaması, şiddetli kanama ve ara kanamalarla ortaya çıkar.

 

 

Myom

Kadınlarda en sık görülen iyi huylu bir tümördür. Olgunluk çağında ortaya çıkıp 25 yaşından önce ve menopozdan sonra oluşmazlar. Menopozun başlaması ile miyomların büyümesi durur. Bunun yanında miyomun kendisi menopoz döneminin başlamasını 5 yıl civanda geciktirir. Myom, iyi huylu bir tümördür. Kendiliğin gerileyebileceği gibi, ameliyat veya ilaçla tedavi edilebilir.

 

Myom belirtileri, çeşitli kanama bozuklukları, akıntı, kasık bölgelerinde ağrılar ve idrar kesesine baskı yaparsa çeşitli idrar şikâyetleridir. Tipik olarak, adet kanamalarının uzamasına ve şiddetlenmesine yol açar.

 

İlk cümlemizde de belirttiğimiz gibi miyom, iyi huylu bir tümör olması nedeniyle sadece herhangi bir rahatsızlık veriyorsa tedavi edilir. Şikâyet sebebi olmayan veya ufak tefek belirtiler ve myomlan tedaviye gerek bile yoktur. Bu tip kadınların düzenli muayene olmadan idealdir. Hele menopoza yakın kadınlarda bu dönemde miyom kendiliğinden gerileyeceği için, önemli şikâyetlere neden olması dışında, tedavi tamamen gereksizdir. Miyomun tedavisi ameliyattır. Ayrıca ilaçlarla tedavi de denebilir.

  

 

Âdet Görememe

Çok sayıda sebebi olabilecek adet görememe konusunda örnek olması amacıyla birkaç duruma değinmek istiyoruz. Hiç adet görmemiş bir kız ile sonradan adet görmemeye başlamış bir kadında buna yol açabilecek faktörler farklıdır. 17 yaşına kadar adet görmemiş bir kız, adet görmediğini kabul edip doktora gitmelidir.

 

 

Deliksiz kızlık zarı

Genellikle kızlık zarları adet kanamalarında, regl kanının vagina yoluyla dışarı atılabilmesine izin verebilecek tarzda deliklidir. Ender olarak deliksiz olabilen zarlar adet kanının akmasına izin vermez ve bu kan geride birikerek özellikle adet zamanlarında ağrıya sebep olur. Tabii ki bu durumda adet görülmediği sanılır. Deliksiz kızlık zarı adet kanının dışa akmasına izin vermeyebilir.

 

 

Rahim ve yumurtalık iltihapları

Çeşitli yapışıklıklara ve organ bozukluklarına yol açarak adet görülmemesinin sebebi olabilir.

 

 

Küçük Rahim ve Yumurtalık

Sıklıkla hormonal nedenlere bağlı olarak rahim, tüpler ve yumurtalıklar yeterli gelişmeyince adetler görülmeye bilmektedir. Hormon tedavisi ile adet görülmesi sağlanabilir.

 

 

Gebelik

Normal adet gören evli bir kadında adetlerin kesilmesi, ilk planda gebeliği düşündürür.

 

 

Kürtaj

Herhangi bir nedenle kürtaj olmuş kadınlarda uzun süre regl olmayabilir. Özellikle sık kürtaj, adet görmeme sebebi olabilir.

 

 

Kötü hayat şartları

Bilhassa savaş yıllarında pek çok kadının adet görmediği bilinmektedir. Aşını yoksulluk da bir sebeptir.

 

 

Psikolojik durum

Bunalımlar, aşın stresler, üzüntüler, heyecan adetlerden kesilmeye yol açabilir.

 

 

Ağır hastalıklar

Önemli ve ağır hastalıklar, adet görmeme sebebidir.

 

Kazalar

Özellikle otomobil kazalarının ardından görülmekte olup, psikolojik faktörlerin etkisi olduğu kabul edilir.

Kadınlarda âdet görememe nedenleri arasında deliksiz kızlık zarı, rahim ve yumurtalık iltihapları, gebelik, kürtaj, kötü hayat şartları, psikolojik durum, ağır hastalıklar, kazalar, besleme yetersizliği, hormonla faktör, loğusalık ve emzirme sayılabilir.

 

 

Beslenme yetersizliği

Zayıflama rejimleri, iştahsızlık, açlık durumları da adet gömme faktörlerindendir.

 

 

Hormonal faktör

Âdet görememenin en sık karşılaşılan nedenidir. Âdet görülmesini sağlayan hormonlardaki veya bu hormonları salgılayan organlardaki herhangi bir bozukluk bu duruma yol açar.

 

 

Lohusalık

Doğumdan sonra, lohusa döneminde de adet görülmez.

 

 

Emziren kadınlar

Halk arasında süt koruması olarak bilinen olaydır. Bu dönemde gebe kalınmayacağına dair yaygın kanı yanlıştır.

 

 

VAJİNAL AKINTI

 

Akıntı da oldukça sık rastlanan bir belirtidir. Ancak be lirli bir hastalık tablosu olmayıp pek çok rahatsızlıklara eşlik edebilen bir bulgudur. Konuya bu açıdan bakıldığında, daha önce veya başaklana yazılmış akıntı reçetelerini kullanmanın doğru bir davranış olmayacağı anlaşılabilir. Vajinal akıntının çok farklı nedenleri olabilir. Daha önce başkaları adına yazılmış reçeteler kesinlikle kullanılmamalıdır.

 

Akıntı kaynağı çoğunlukla rahim ağzı veya rahim içidir. Bu anatomik bölgelerin iltihapları, tahrişleri, tümörleri ve kanserleri akıntının sorumlusu olabilir. Ayrıca vagina iltihaplarında da akıntı sıklıkla eşlik eden bulgular. Dolayısıyla la akıntının sebebinin aydınlatılması da önemlidir.

 

Tavsiyemiz, akıntı gibi bir problemle karşılaştığınız zaman hemen hekiminize müracaat etmeniz ve etraflıca bir muayeneye izin vermenizdir. Böylece probleminiz çözüme kavuşacaktır.

 

Kaynak: Kadın ve Çocuk için Sağlık El Kitabı / Dr. Adil Asımgil