Obsesif Kompulsif Bozukluk’tan kurtulmak mümkün mü?

Obsesif Kompulsif Bozukluk nedir? Hayatı nasıl etkiler? Uzmanlar, detaylı olarak açıklıyor.

Son yıllarda yayınlanan diziler ve filmler sayesinde adını daha çok duymaya başladığımız OKB, takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. Güneşli Erdem Hastanesi’nden Uzman Psikolog Yağmur Taş Gül, her yüz kişiden ikisinde ya da üçünde görülen bu hastalık hakkında merak edilenleri yanıtladı.

Obsesif Kompulsif Bozukluk nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk tekrarlayıcı, rahatsız edici, takıntılı düşüncelerden oluşan; buna karşılık kişinin bu rahatsız edici düşüncelerden kurtulmak için tekrar tekrar yapmış olduğu bir takım davranış ve zihinsel eylemleri içerir. Obsesif kompulsif bozukluk bir tür anksiyete (kaygı) bozukluğudur.

Obsesyon, rahatsız edici, tekrarlayıcı, kişinin mantıksız kabul ettiği halde aklından çıkaramadığı imge veya düşüncelerdir. Bu düşünceler kişinin isteği dışında otomatik olarak gelir ve kişide yoğun bir kaygı yaratırlar.

Kompulsiyon ise kişinin obsesyonlarına karşılık olarak, bu düşüncelerden kaynaklanan rahatsızlığı azaltmak için yaptığı tekrar eden davranışlar ve zihinsel eylemlerdir. Kişinin yapmış olduğu bu rahatlamalar kısa sürelidir ve uzun vadede rahatsızlık verirler. Bu davranışlar hastalığı azaltmak yerine tam aksine OKB’yi artırır.

En sık görülen obsesyonlar:

Kirlilik ve mikrop bulaşma düşüncesi, Kuşku ve emin olamama düşüncesi, Kendine ve başkalarına zarar vermekten korkma, Günaha girmekten korkma, Şiddet içeren korkutucu düşünceler ve imgeler, İstenmeyen dürtüleri yapmaktan korkma (Para çalmak, taciz etmek, zarar vermek vb.), Yasaklanmış veya sapıklık derecesinden cinsel düşünce, görüntü veya dürtüler, Hastalığa yakalanma düşüncesi

En sık görülen kompulsiyonlar:

Tekrar tekrar el yıkama, kirli olduğunu düşündüğü yerlere dokunmama, Rutin hareketleri tekrarlama gereksinimi (örneğin, kapıdan girme / çıkma, sandalyeye oturma / kalkma), Değeri olmayan eşyaları toplama ve biriktirme, Yapılacak işleri belirli sayıda ve sıraya koyarak yapma, Ocağı, kapıyı, ütünün fişini, yazılan mesajı tekrar tekrar kontrol etme, Duaları, belirli kelimeleri ve cümleleri tekrar etme, Sürekli sayma ihtiyacı, Evdeki eşyaları belirli bir biçimde saatlerce düzenleme ihtiyacı

Her takıntı, obsesif kompulsif bozukluk değildir. Her insanın çeşitli konularda takıntıları olabilir. Ancak yaşadığınız takıntılar saatlerinizi almaya başladıysa, günlük işlerinizi yapmanızı engelliyorsa, takıntılarınızdan dolayı kendinizi çok çaresiz ve kaygılı hissediyorsanız, iş ve aile hayatınız olumsuz yönde etkileniyorsa bu duruma obsesif kompulsif bozukluk diyebiliriz.

Obsesif Kompulsif Bozukluğa neler sebep olur?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinememekle birlikte, biyolojik ve çevresel faktörlerin OKB hastalığının ortaya çıkışına zemin hazırladığı düşünülmektedir. Ayrıca genetik nedenler de OKB olasılığını artırmaktadır. Beyin içindeki sinirsel iletimde önemli rolü olan seratonin miktarında meydana gelen azalmalar obsesif kompulsif bozukluğun ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca, yaşanan travma, taciz, hastalık, okul ve iş yaşamındaki problemler, ilişki sorunları, kaygılar ve takıntılı bir ebeveyn OKB’yi tetikleyen önemli etkenlerdendir.

Nasıl tedavi edilir?

Obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde psikiyatrist ve psikolog birlikte çalışır. Bu bozukluk kendiliğinden düzelmez. En iyi tedavi yöntemi ilaç ve bilişsel davranışçı terapidir. Bilişsel davranışçı terapide, obsesif kompulsif bozuklukta abartılmış, mantıksız, felaketleştirilen ve kaygı verici düşünceler üzerinde çalışılır. Kişi bu düşüncelerden kaçarak ya da tekrar eden davranışlar yaparak rahatsızlığı azaltmaya çalışır. Ancak kişi düşünceyi zihninden atmaya uğraştıkça düşünceler daha fazla gelmeye başlar. Yapılan bu davranışlar OKB’yi artırır. Bilişsel davranışçı terapide, bilişsel hatalar belirlenerek, işlevselliği olmayan gerçek dışı düşünceler, gerçekçi ve daha uyumlu olan düşüncelerle değiştirilir. Psikiyatrist ve psikolog olarak ilk aşamada amacımız daha olumlu düşünmeyi sağlamak değil, daha gerçekçi, alternatif düşünme biçimlerinin oluşmasını sağlamaktır. Bir diğer aşamada ise, hastanın bu düşüncelerden kurtulmak için yaptığı tekrarlayan ve kaçındığımız davranışları gerçekleştirmeden, hastanın korkularıyla sistemli bir şekilde yüz yüze gelmesi ve yavaş yavaş kaygının azalarak bu duruma duyarsız hale gelmesi sağlamaktadır.

Tedavi sürecinde önemli olan şey terapist ile hastanın iş birliği içinde çalışması ve seansların düzenli bir şekilde, tedavi sonlandırılana kadar devam etmesidir. Hastalar bazen rahatlamaya başlayınca tedaviyi kendileri devam ettirebileceğini düşünüp tedaviyi yarıda keser. Ancak bu durum semptomların kısa süre içinde geri gelmesine sebep olur. Böyle bir durumla karşı karşıya kalmamak için kişinin seanslara belirli aralıklarla düzenli olarak devam etmesi, üzerine düşen egzersiz ve ödevleri yapması gerekir. OKB tedavisinde bilişsel davranışçı terapinin, diğer tedavi yöntemlerinden belirgin üstünlükleri vardır. Bilişsel davranışçı terapi nüksün(tekrarın) önlenmesinde de daha etkilidir.

Unutmayın OKB, tedavisi olmayan ve hayatınız boyunca yaşamak zorunda olduğunuz bir rahatsızlık değildir…