Karadeniz müziğinin arşivi dijital ortama taşındı

Trabzon Üniversitesi (TRÜ) Devlet Konservatuvarı müzik dünyası adına önemli bir çalışmaya imza attı. Üniversite bünyesin yürütülen çalışmayla Karadeniz havzası ülkelerinden elde edilen 30 bin saate yakın ses kaydı, Karadeniz Müzik Arşivi (KARMA) projesi kapsamında dijital ortama aktarıldı.

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Bilimsel Araştırmalar Projeleri kapsamında Prof. Dr. Abdullah Akat’ın 2011’de başlattığı KARMA projesine, 2014’te Öğretim Görevlisi Özgün Arda Nural araştırmalarıyla destek verdi. Projenin çalışmaları, 2018’de KTÜ’den ayrılarak kurulan TRÜ Devlet Konservatuvarı bünyesinde devam etti. Proje kapsamında TRÜ Dijital Dönüşüm ve Yazılım Ofisinin de desteğiyle Karadeniz havzasındaki tüm ülkelerden elde edilen ses kayıtları dijital ortamda kayıt altına alındı.

İki yıldır titizlikle süren çalışma

Yaklaşık 2 yıl önce İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarında göreve başlayan Prof. Dr. Akat ile Öğretim Görevlisi Nural, proje kapsamında çalışmalarına devam ediyor. TRÜ Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü Öğretim Görevlisi Nural, müzik kültürü içerisinde birikmiş malzemeyi toplayıp bunu alanda adeta cımbızla ayırıp kullanılabilir hale getirerek sonucunu araştırmacılara sunmayı hedeflediklerini söyledi.

KARMA projesi kapsamında kurulan dijitalleştirme stüdyosunda birçok materyali dijitalleştirilerek koruma altına aldıklarını belirten Nural, “KARMA’ya Hakkı Yılmaz, Cemil Ünlü, Avni Öztürk, İberya Özkan, Müfit Semih Baylan ve Özgür Sanal gibi birçok koleksiyoner bağış yapmıştır. Bu bağışlar bize dijitalleştirilmesi için gelir, bağışların restorasyonları yapılır, dijitalleştirilir ve aldığımız bağışlar tekrar sahiplerine dijital kopya olarak verilir.” dedi.

30 bin saate yakın ses kaydı elde edildi

Nural, KARMA’nın TRÜ’nün öz kaynaklarıyla yerli ve milli yazılımıyla dijital ortama aktarılan bir arşiv olduğuna işaret ederek, bünyesinde 30 bin saate yakın ses kaydı barındırdığını kaydetti. Yaptıkları çalışmanın araştırmasının yıllarca süreceğini dile getiren Nural, KARMA’nın Karadeniz’e kıyısı bulunan bütün ülkelerin ses kayıtlarına erişmeyi hedeflediğini, bütün Karadeniz havzasını kapsadığını ifade etti.

Nural, KARMA’nın Türkiye’nin ilk görsel ve işitsel arşivlerinde biri olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi: “Ses kayıtlarının yanı sıra çeşitli dergi, neşriyat, CD, kitap, tez ve makale gibi materyaller de arşivimiz içerisinde yer almaktadır. KARMA etnomüzikologlar, müzikologlar, etnograflar, antropologlar, müzisyenler, araştırmacılar, gezginler ve en önemlisi insanlık tarihi için kültürel miras niteliği taşımaktadır. Ayrıca KARMA projesi kapsamında Almanya, Gürcistan, Amerika ve Avusturya gibi birçok ülkenin çeşitli kuruluşlarıyla anlaşmalarımız da var.”

KARMA bünyesinde 1902 yılına ait Türkiye’nin alanda alınmış en eski ses kaydının mevcut olduğunu belirten Nural, “O zamanlar Adana vilayetine bağlı olan, günümüzde ise Gaziantep’in Islahiye ilçesindeki Zeytinli köyünden alınmış bir kayıttır. Aynı zamanda 1906 yılına ait Romanya kayıtları, 1909’dan itibaren Kafkasya bölgesinden alınmış kayıtlar, 1915-1918 Kırım kayıtları, 1950-1960 yıllarına ait çeşitli 45’lik ve uzunçalar plaklar, Karadeniz kültüründe yer alan taş plak kayıtları, makara bantlar, manyetik bant ve kasetler arşiv bünyesinde bulunmaktadır.” diye konuştu.

“Üniversitemiz bünyesinde araştırması yapılan bu proje bizim için ilklerden biridir”

TRÜ Rektör Yardımcısı ve Dijital Dönüşüm ve Yazılım Ofisi Koordinatörü Prof. Dr. Hasan Karal ise “KARMA Metadata Arşiv Yazılımı”nın üniversitenin öz kaynaklarıyla oluşturulduğunu ifade etti.

Devlet Konservatuvarı ile ofislerinin birlikte çalışarak güzel bir projeyi ortaya koyduğunu dile getiren Karal, “Üniversitemiz bünyesinde araştırması yapılan bu proje bizim için ilklerden biridir. Dolayısıyla hem üniversitemize hem de ülkemize sağladıkları katkılardan dolayı her iki birimimize de teşekkür ediyorum.” dedi.

Karal, KARMA Metadata Yazılımı’nın Türkçe ve İngilizce olarak hazırlandığını belirterek, “İlerleyen zamanlarda üniversitemizin internet sitesi üzerinden tüm dünyaya ve insanların erişimine açılacaktır. Müzikle ilgilenenlerin bu proje sayesinde Karadeniz’in müziğini ve kültürünü daha yakından öğrenme fırsatı yakalayacaklarını düşünüyorum.” diye konuştu.

Kaynak:AA