Geri dönüşüm modanın sürdürülebilirlik sorununu çözebilir mi?

Moda endüstrisinde geri dönüşüm hakkında çok şey konuşuluyor. Ancak şu anda giysilerimizin ne kadarı geri dönüştürülmekte? Geri dönüşüm modanın sürdürülebilirlik sorununu çözebilir mi? İşte merak edilenler…

Şu anda giysilerimizin ne kadarı geri dönüştürülmekte? Çarpıcı sonuçlarla karşınızdayız. Ellen MacArthur Vakfı’na göre şaşırtıcı bir şekilde bu rakam yüzde birden az. Yüzde 12’lik kısım ise yalıtım malzemesi, şilte dolgusu ve kumaşlar gibi daha az değerli ürünlere dönüşüyor.

Giysilerin mekanik veya kimyasal olarak parçalanmasını içeren geri dönüşümü neden zor?

Her yıl dünya çapında 100 milyar gibi şaşırtıcı oranda giysi üretildiği göz önüne alındığında, eski giysileri yenilerini yapmak için kullanmak hiç de kolay değil. Bu nedenle mevcut malzemelere değer katma uygulaması olan ileri dönüşüm son yıllarda çok popüler hale geldi. Ancak tipik olarak giysilerin mekanik veya kimyasal olarak parçalanmasını içeren geri dönüşüm, her türlü zorluğu da beraberinde getiriyor.

Ellen MacArthur Vakfı’ndaki Make Fashion Circular girişiminin lideri Laura Balmond, Vogue’a yaptığı açıklamada “Şu anda üretilen giysiler geri dönüştürülmek için yaratılmadı.” diyor. “Malzeme seçimi karmaşık sayıda farklı karışımdan olabilir. Şu anda bunları ayıran ve onları yüksek kaliteli liflere dönüştüren herhangi bir teknoloji yok. Ayrıca moda endüstrisinde kullanılan ve zorluklara neden olan kimyasallar da mevcut.”

Giysi üretmek için geri dönüştürülmüş malzemeler kullanmak isteyen markalar için aşılması gereken engeller de var. Textile Exchange’in sentetikler için elyaf ve malzeme stratejisi lideri Kate Riley, “Bu malzemeler için daha yüksek maliyetler ortaya çıkabilir ve bu da bazı şirketlerin kabul etmesi gereken bir zorluk.” diye açıklıyor. “Ulaşılabilirlik konusunda da ayrıca zorluklar olabilir.”

“Geri dönüştürülmüş polyesterin tekrar geri dönüştürülmesi ise gerçekten zor”

Geri dönüştürülmüş polyester, çevresel etkilerini azaltmak isteyen markalar tarafından giderek daha fazla tercih ediliyor ancak bunun yüzde 95’i geri dönüştürülmüş giysilerden ziyade geri dönüştürülmüş pet şişelerden geliyor. Eco-Age sürdürülebilirlik danışmanı Phillipa Grogan, “Pet şişe kullanıyorsanız, bu kapalı döngü sistemini bozuyorsunuz çünkü şişeleri şişelere dönüştürmek çok kolay.” diyor. “Geri dönüştürülmüş polyesterin tekrar geri dönüştürülmesi ise gerçekten zor.”

Geri dönüştürülmüş pamuğa gelince, elyafın kalitesi bir sorun haline gelebiliyor. Balmond, “Şu anda pamuğu geri dönüştürmenin en yaygın yöntemi mekanik; ancak lifleri tekrar iplik haline getirmeye çalıştığınızda, daha kısalıyorlar. Bu nedenle zamanla kaliteyi düşürmek zorunda kalıyorsunuz.” diye açıklıyor.

Son yıllarda, tekstil atıkları kullanarak malzeme üreten İsveçli Renewcell şirketi ve H&M tarafından desteklenen Hong Kong Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Enstitüsü Yeşil Makinesi de dahil olmak üzere, bu sorunların bazılarını çözmek için bir dizi umut verici yeni teknoloji ortaya çıkmış durumda.

Ayrıca, mono-malzemeler kullanmak ve kullanılan tüm süslemelerin geri dönüştürülebilir olmasını sağlamak gibi döngüsellik için tasarım yapmaya daha fazla odaklanılıyor. Bazı markalar ise tamamen geri dönüştürülebilir giysiler sunmaya başladı bile. Stella McCartney X Adidas’ın Evrnu’nun NuCycl malzemesinden ve organik pamuktan yaptığı Infinite Hoodie bunlardan biri ancak bu yeniliklerin çoğu henüz sektör üzerinde önemli bir etki yaratmak için gereken seviyeye ulaşmış değil.

“Geri dönüşüm teknolojisi altyapısına sahip değilsek, o zaman problem başlıyor”

Şu anda mevcut olan altyapı eksikliği, moda içinde geri dönüşümün ölçeklendirilmesi söz konusu olduğunda bir sorun olmaya devam ediyor. Riley, “Dünyadaki en geri dönüştürülebilir giysiye sahip olabiliriz, ancak doğru geri dönüşüm teknolojisi altyapısına sahip değilsek, o zaman problem başlıyor.” diyor. “Geleneksel olarak, yeniden satış için toplama ve ayırma yapılır ve bu geri dönüşüm için ayırmadan çok farklıdır.”

Modada geri dönüşümün ölçeğini büyütmenin, süreci hızlandıracak yeni mevzuatla birlikte büyük miktarda yatırım gerektireceğinden şüphe yok. Avrupa Birliği, şu anda markaları tekstillerin toplanması, sınıflandırılması ve geri dönüştürülmesinden mali olarak sorumlu kılacak Extended Producer Responsibility yasalarını uygulamaya koymaya çalışıyor. Grogan ise “Gerekli hızı karşılamak için politikanın devreye girmesi gerekiyor ve bence tek yol bu.” diye ekliyor.

Var olan tüm engeller ve üretilen giysi hacmi göz önüne alındığında, geri dönüşüm modanın sürdürülebilirlik sorunlarına kolay bir cevap olarak görülemiyor. Yeniden satış, kiralama ve onarımla birlikte giysileri daha uzun süre dolaşımda tutmak ve tükettiğimiz giysi miktarını azaltmak çok daha önemli. Balmond, “Görmemiz gereken şey, iş modellerinde gerçek bir değişimdir.” diyerek açıklamasını sonlandırıyor. “Sektör, şu anda sahip olduğumuz zorluklardan çıkış yolunu geri dönüştüremez.”

Kaynak: Vogue Türkiye