Gelecek güzel gelecek mi?

Teknolojiye en uzak duranlar bile artık kabul ediyorlar ki gelecekte hem iş yaşamına hem de sosyal hayata insanlar tek başlarına devam edemeyecekler.

 

Trend ve moda oldukça sık kullandığımız iki kavram. Hemen her konuda “Şimdilerde şu moda, bu trend vb.” diye tamamlayıcı ifade olarak anılan ve çoğunlukla da birbiri ile karıştırılan bu iki sözcük, birbiri ile ilintili olsalar da aslında farklı durumları anlatıyorlar.

 

Trend, etimolojik olarak 1590’lardan itibaren İngilizcede “Trenden, trendan” olarak yuvarlanmak, bir yöne doğru akmak, eğilip, bükülmek gibi ifadeleri anlatmak için kullanılmış. Almancada trendijan, trent olarak değişim göstermiş; yaygın biçimde genel akım, yöneliş, tandans (tendency) manasındaki “Trend” olarak yerleşmesi 1863’leri bulmuş.

 

Moda (Fashion) kelimesinin kökeni ise Latince facio’dan geliyor. Erken zamanlarda “Fazon, façon” olarak da kullanılan sözcük, İngilizceye de fashion olarak geçmiş. Daha çok “Yapmak, şekil vermek” anlamında kullanılmış. Fransızcaya moda (mode) olarak yerleşen terim, “Güncel olan usul, yöntem veya davranış biçimi” ifadelerini anlatmak için yaygınlaşırken zaman içinde “Bir toplumda, kitlesel olarak uygun görülen, kabul gören ortak zevkler, geçici yaşama, hissetme biçimleri” olarak tanımlanmış.

 

 

Moda ve Trend Arasındaki Fark

 

 

• Trend belirli bir zamanda popüler olan iken; moda en son, güncel popüler giysi, makyaj, araba/cihaz modeli, bir davranış biçimi vb. 
• Trend bir yöne doğru genel eğilimi, yönlenişi, akımı, gelişim veya değişimi anlatırken; moda bir şeyin o zaman dilimi içinde ve o dönemdeki yapılış, oluş biçiminin tarifi.
• Trend moda, teknoloji, finans, hava durumu, bilim, iş/yaşam/davranış biçimleri vb. gibi çok değişik alanlarda kullanılırken; moda daha çok davranış, giyim, dekorasyon gibi konuları anlatırken tercih ediliyor.

 

 

Moda Nedir?

 

 

Moda insanların birbirlerine benzeyerek farklılaşmalarını, konum/sınıf ayrıştırmalarını ve evrimi, ilaveten bireysel olarak da görünüşün yenilenmesi ile çekicilik kazanılmasını yansıtıyor. Moda, bireysel ve toplumsal trendler sonucunda dönüşüm gerçekleştiğinde değişime uğruyor. Toplumsal dönüşüm ne kadar hızlı ise moda da o kadar hızlı değişiyor.

 

“Trend”, eğilim, yönleniş, akım yaygın olarak kabul gördüğünde, geniş kitleler tarafından kullanıldığında, popüler hâle geldiğinde “Moda” oluyor. Bir anlamda trend modanın sebebi, moda trendin sonucu.

 

Moda özünde insanın değişik, farklı olma, dikkat çekme dürtüsünün yansıması olarak da özetlenebilir… Bir başka deyişle, moda daha iyiyi ve güzeli arama duygusu, eskiyenin yerine aynısını değil de farklısını edinme, örtünme değil de giyinme isteği… Giysinin ille de yararlı ve gerekli değil farklı olması…

 

Kısacası ikisini ayrıştırmak için belki de hatırlamamız gereken cümle şu olabilir; “Trendler güçlü, uzun süren akımlara ve sonunda da modaya dönüşürler.”

 

 

Trend Nedir?

 

 

Moda nasıl ki trendle karıştırılıyorsa genellikle trend de hevesle ve çılgınlık denen süratle çıkıp, yok olan akımlarla karıştırılır. Oysa ikisi oldukça farklı durumlardır. Çünkü heves ve çılgınlık, kalabalıkların belirli bir davranışı, yeniliği çok kısa sürede, hızla benimseyip kullanması ve yenilik algısı kaybolmaya başladığında yine aynı hızla terk etmesi, bırakması iken; trend, bir ihtiyaca cevap verdiği ya da bir sorunu çözdüğü için daha uzun süre tutunan ve yararı keşfedildikçe de yaygınlaşıp güç kazanandır. 

 

Örnek vermek gerekirse; stres çarkı, buz kovası (ice bucket) ile başından aşağı buzlu su dökmek, Pokemon Go, uzaylı dansı vb. çok kısa sürede yükselen ve kısa sürede unutulup giden heves, çılgınlık, akım sınıfına girerken; mobilizasyon, e-ticaret, spor ayakkabıların akşam yemekleri, iş toplantıları dahil her yerde giyilmesi, on-line eğitim almak/vermek, wellness, elektrikli araba, yenilenebilir enerji, sanal gerçeklik, yapay zekâ, robotlar, dijitalleşme vb. ise trend olarak tanımlayabileceğimiz gelişmeler. Trendler uzun vadede modaya dönüşüyor, toplumun iş ve yaşam biçimlerinin önemli seviyelerde transformasyonuna yol açıyor.

 

Yalnız bir konuda çok dikkatli olmak gerekiyor. Hevesli kalabalıkları, kısa süreli, ani yükselişleri ve çılgın, geçici akımları trend ile karıştırmak; kişileri şirketleri, organizasyonları hatta ülkeleri büyük sorunlara, zararlara sürükleyebilir. Yaşamın her alanında, büyük-küçük ölçeklerde pek çok örneğini gördüğümüz gibi, geçici akımı, hevesleri trend zannedip, stratejik kararlar alanlar, yatırımlar yapanlar büyük kayıplara uğruyorlar. O yüzden, başarı için özellikle bunları birbirinden ayırt edip, gerçek manada trendleri yakalayabilmek; gözlem, bilgi, analiz yapabilmek gibi yetkinlikler çok önemli oluyor.

 

 

Asıl Sorumlu; Değişim Dürtüsü…

 

 

Neden olduğunu insanlık henüz çözemese de kabul edilen büyük gerçek şu ki; insanlar ve evrendeki tüm canlı, cansız varlıklar durmaksızın değişiyor, değişmek istiyor, istemese dahi değişmek zorunda kalıyor.

 

Değişim hiçbirimizin, canlı-cansız hiçbir varlığın kaçamayacağı evrensel, yaşamsal bir zorunluluk.

 

Özellikle iş dünyasında, sosyal hayatta, değişime ayak uydurup başkalaşanlar oyunda kalmaya devam ediyor. Direnen ve/veya değişemeyenler eleniyor, yok oluyor, önemlerini, etkinlik ve önceliklerini, popülaritelerini, kazançlarını, varlıklarını kaybediyorlar. Değişim güdüsü ile insanlar daima daha iyi, daha farklı, daha güzel, daha çekici, daha zengin, daha sağlıklı, daha enteresan, daha beğenilen, en başarılı vb. olma arayışında.

 

Netice olarak, heves, çılgın akım, trend ve modanın asıl nedeni işte bu değişim dürtüsü. Değişime ayak uydurma ya da değişimi başlatan olma çabası. Onun için hiçbir trendin ya da modanın kalıcı olması, değişime direnmesi mümkün değil.

 

O hâlde biraz da yakın ve uzak gelecekte hepimizi etkileyecek, fütüristlerin gelecek senaryolarında olasılığı yüksek trend ve moda öngörülerine göz atalım, daha iyi bir gelecek için değişime doğru yol açacak fırsatlar nerelerden göz kırpıyor, bakalım;

 

 

Dünyayı Etkileyecek Ana Akım Küresel Trendler

 

 

1.İklim değişikliği ve çevresel sorunlar: Şu anda belki de dünyanın önündeki, soruna hatta felaketlere dönüşebilecek en önemli trend. Hızlı kentleşme, aşırı üretim-tüketim, çoğalan atıklar vb. nedenlerle doğayı katleden, kirleten ve biyolojik çeşitliliğe büyük zarar veren iş-yaşam biçimlerimiz küresel ısınmaya neden oluyor, olumsuz etkilerin gelişimini hızlandırıyor. Buzullar eriyor, dünyanın ekolojik yapısı alt üst oluyor, mevsimler değişiyor, kayıyor vb.

 

Küresel ısınma, bu konu diğer bütün faktörleri kökünden etkileyecek güçteki en ama en önemli trend. Daha doğrusu tehdit. Ciddiye alınmaması hâlinde diğer trend tahmin ve beklentilerinin hiçbir önemi kalmayabilir.

 

2.İnsan ömrünün uzaması, doğurganlığın düşmesi: Ömrün uzaması ilk bakışta iyi habermiş, güzel bir trendmiş gibi görünse de başta çevresel faktörler olmak üzere iş, yaşam, beslenme biçimlerimizdeki ruh ve beden sağlığını bozan, zararlı etkilerin çoğalması, buna karşılık tedavi ve önleyici tıptaki gelişmelerin bu hıza yetişememesi gibi nedenlerle şimdilik “Uzun yaşamak” pek de öyle iyi bir şey değil. Çünkü yaşlı nüfus sağlıksız, bakıma muhtaç, üstelik yalnız ve düşkün, ilaca bağlı formda artıyor. Bu da her şeyi daha zorlaştırıyor, daha da zorlaştıracak. Ağırlaşan, sağlıksızlık yaşam koşulları diğer taraftan da insanları çocuk yapmaktan, aile kurmaktan uzak tutuyor, korkutuyor. Zaten isteseler de doğurganlıkları düşüyor…

 

3.Yenilenebilir enerji: İşte bu, yukarıdaki dertlerimize derman olacak aslında en önemli ve diğerlerinden çok daha hızlı gelişmesi gereken, dünyanın olumlu ya da olumsuz geleceğinde en çok etkisi olacak belirleyici trendlerden biri. Eğer yeşil enerji kaynakları ile çevresel sorunları azaltabilir hatta önleyebilirsek neredeyse tüm sorunlarımızı hâlledebiliriz. Gelecek, işte o zaman sahiden güzel gelebilir…

 

4.Blokchain: Aracıları ortadan kaldıran ve dünyadaki her işlemin, sürecin kısaca tüm varlıkların siber ağlara taşınarak direkt işlem, iş yapılabildiği, yepyeni bir çağın temel belirleyicisi. Parayı ortadan kaldıran; değer birimleri, değerlilik ya da değersizlik vb. durumları baştan aşağı temize çekeceğine kesin gözüyle bakılan mega devrim.  İnternetin icadı dünyada ne çapta bir değişime ve dönüşüme neden oldu ise blokchain denen siber yapı ondan çok daha büyük, kapsamlı, geniş ve derin bir dönem yaratacak.

 

5.Singularity (Tekillik): Teknolojiye en uzak duranlar bile artık kabul ediyorlar ki gelecekte hem iş yaşamına hem de sosyal hayata insanlar tek başlarına devam edemeyecekler. Yanlarında robotlar, yapay zekâ, akıllı nesneler vb. nitelenen pek çok insansı ya da diğer canlılara benzeyen akıllı belki de kısmen duygulardan bile anlayan varlıklar olacak. Bu da yetmezmiş gibi insanların ve diğer canlıların genetikleri, fizyoloji ve biyolojileri ile oynanacak, kabiliyetleri arttırılacak, arızaları, eksiklikleri onarılacak, değiştirilecek ve güçlendirilecek. Bambaşka birtakım varlıklara, yeni türlere ve insanlarla şeylerin iç içe geçtiği tekillik formuna geçiş yapılacak.

 

6.Uzay çalışmaları: Bir taraftan dünyayı kendimize dar eder, öte taraftan bozduklarımızı onarmaya çabalarken; ya başaramazsak kaygılarıyla dünya dışı yerlere, kaynaklara ve varlıklara ulaşmak için giderek hızlanan, ilerleyen uzay çalışmaları sırasında kazanılan bulgular, gelecek için her gün farklı olasılıklara yol veriyor. Sonuçta, uzay çalışmalarındaki gelişmeler bir anda yukarıdaki tüm trendleri anlamsız kılabilecek güçte, belki de buradaki en ama en belirleyici alan.

 

Yukarıda kısaca değindiğim 6 ana akım trend, önümüzdeki 5-10-15-20-25-30-35-40-50 yıl içinde yani 2070’lere kadar geçici akımlar ve modaya dönüşecek güçlü trendler yaratacak. Kısaca toparlamaya çalıştığım bu kuvvetli olasılıklar hepimiz için teknoloji, finans, konut, inşaat, sağlık, taşımacılık, otomotiv, ulaşım, tarım, organizasyonlar, şirketler, devletler, siyaset, politika, eğitim vb. ile ilgili tüm iş-yaşam koşullarını değiştirecek.

 

Bize düşen de bunları iyi gözlemlemek, tahmin edip, etkin uzgörüler geliştirerek geleceğe hazırlanırken trendlerden en üst seviyede yararlanmak.

 

Son söz: Gözümüzü gelecekten ayırmazsak, 6 maddede özetlenen temel ve olası ihtiyaçları çözecek trendleri yaratabilirsek moda da doğal olarak daima değişecek, gelecek güzel gelecek…

 

Ufuk TARHAN – Fütürist