Duygusal Zekaya olan ihtiyaç her geçen gün artıyor. Özellikle iş ortamında giderek daha önemli bir beceri haline geliyor. Dahası, küresel bir pandemide liderlik etmek için duygusal zeka becerilerine güvenen en başarılı liderler hakkında çok sayıda araştırma ve yayınlanmış makaleler görüyoruz. Peki, duygusal zeka nedir? Nasıl geliştirilir? Sizler için kaleme aldık.
Zekâ türü
EQ, duygusal zekânız insanı insan yapan zekâ türüdür. Geliştirilebilen bu zekâ türünü ve geliştirme yöntemlerini sizin için derledik.
Duygusal zeka (EQ) nedir?
1990 yılında John D. Mayer ve Peter Salovey tarafından “Kişinin hem kendisinin hem de başkalarının duygularını izlemek, duygulardaki ayrımı yapabilmek, bu bilgilerle düşünce ve davranışlara yön verebilmek yetisine sahip olabilmek” olarak tanımlanmıştır.
Duygusal zekânın analitik zekâdan daha önemli olduğu da görüşler arasındadır. Bunun nedeni de insanın sosyal bir varlık olmasıyla ilgilidir. Peki, duygusal zekâmızı nerelerde kullanırız, hangi durumlarda duygusal zekâmızın yüksek olduğunu anlarız öncelikle bunlara bakalım:
Liderlik
EQ'su yüksek olan insanların liderlik özellikleri gelişmiştir. Duygularını yönetme konusunda başarılı oldukları için diğer insanları daha kolay etkileyebilirler ve kendilerine güvenleri yüksek olduğu için de diğer insanlar da güvenme eğilimindedir.
Empati
Duygularının farkında olan insanlar, diğer insanların da kendisiyle benzer duyguları paylaştığını bilir. İnsanın duygusal bir varlık olduğunun bilincinde olduğu için karşısındakini anlama yeteneği, kendini onun yerine koyma becerisi gelişmiştir. Bu durum da yüksek duygusal zekâ göstergelerinden biridir.
Mücadele Yeteneği
Duygusal zekânın yüksek olduğunun bir diğer göstergesi ise hayata karşı verilen mücadelelerdeki tutumdur. İnsan yaşamın içinde duygularını yönetebildiği ölçüde başarıyı elde edebilir. Duygusal zekâsı yüksek olan kişiler, sinirlerine hâkim olma, stresle başa çıkabilme konularında başarılı oldukları için de mücadeleci yönleri gelişmiştir.
İnsanı insan yapan en önemli etmendir
Kişiyi robot olmaktan farklı kılan elbette duygularıdır ki fotoğrafta da belli olacağı gibi, bir şeyi deneyimlemekten keyif almak insana özgü bir özelliktir ve kişinin duygusal zekâsı da duygularının farkında olmasıyla doğru orantılıdır.
Geliştirilebilen zekâ türü olan duygusal zekânın gelişmesi için uygulanabilecek adımları ise sıralayalım:
Hislerinizi gözlemleyin
Her şey fark etmekle başlar. Yaşadığınız olayların size nasıl hissettirdiğini gözlemlemeye başlayın ki böylece hangi duygunun sizi nasıl şekilde harekete geçirdiğini fark edebilirsiniz. Duygusal zekânızı geliştirmenin ilk adımı da kesinlikle gözlemlemekten geçer.
Düşüncelerinizi sorgulayın
Evet, duygularınızı ve tepkilerinizi gözlemlemeye başladınız peki sizi bu davranışlara iten düşüncelerinizde ne kadar objektifsiniz? İçinizde neye dayanarak bu şekilde davranıyorsunuz bu konuda düşünmeye özen gösterin. Bu durum ise empati yeteneğinizin gelişmesine katkıda bulunur.
Duygularınızın sorumluluğunu alın
İçinizde olup bitenlerin sorumlusu sizden başkası değildir. İnsanlara kendinizi üzme, sevindirme yahut herhangi bir duyguyu hissettirme çizgisini kendiniz belirlersiniz. Bu nedenle hissettiklerinizden dolayı başkasını suçlamak yerine bu hissi neden yaşadığınız konusuna odaklanın.
Pozitif şeyleri kutlayın
Sizde olumlu duygular oluşturan durumları, olayları küçük de olsa kutlamaya özen gösterin. Bu kutlama durumu sizin duygusal zekânızı geliştirmek için yararlı bir yoldur çünkü olumlu duygularınızı somut biçimde görebilmekle birlikte sizi daha dayanıklı bir insan hâline getirir. Hayatın, kendinin ve duygularının olumlu taraflarını deneyimleyen ve onlara değer veren insanların yaşama arzusu daha yüksektir. Bu sayede de hayatında ve duygularında olumsuzluklara değil olumlu durumlara daha çok yer verir.
Negatif duygularınızı dikkate alın
Hayatın içinde her şeyin zıttıyla var olduğu düşünülürse pozitiflik olduğu kadar negatiflik de bulunuyor. Bu nedenle negatif duygularınızı da kabul etmeniz sizin duygusal zekânızı geliştirmenizi sağlayacak bir etmen. Negatif duygularınızın neden kaynaklı olduğunu gözlemleyin ve bu etmenlerin size ders olmasına da özen gösterin.
Nefes alarak anda kalın
Otomatik alışkanlıkların belki de birincisi olan nefes almak bilinçli biçimde yapıldıkça size içinizde olduğunuzu anı fark etme konusunda yardımcı olur. Fark etmek, anın içinde olmak davranış ve duygularınızı kontrol etmekte işinize düşündüğünüzden daha çok yarar.
Günlük tutarak kendinizi takip edin
Gün içinde yaşadıklarınızı sıcağı sıcağına kaydetmek aslında kendinizi gözlemlemek konusunda oldukça faydalıdır. Bir olaya verdiğiniz tepkiyi olayla birlikte not alarak ileride de bu durumun sizin üzerinizdeki etkiyi daha net ve objektif şekilde görmenizi sağlar.
Sizi motive eden durumları bulun
Her daim modunuz yüksek olmayabilir, bazen canınız hiçbir şey yapmak istemeyebilir bu normaldir fakat duygusal zekâsı yüksek insanların bir özelliği de bu durumla başa çıkabilmeleridir. Siz de bu gibi durumlarda sizi motive eden unsurları hatırlayarak can sıkıntısı hâlini değiştirmeye çalışın.
Nasıl hissedeceğinizi öngörmeye çalışın
Olasılıklar hayatın bir parçası hatta belki ta kendisi. Bu nedenle de durumları önceden öngörmeye ve bu durum/olaylarda nasıl hissedeceğinizi tahmin edin. Böylelikle almanız gereken önlem ve yapmanız gereken görevleri daha kolay biçimde yerine getirebilirsiniz. Böylece de ilerideki duygularınıza hüküm sürmeniz daha da yüksek olasılıklıdır.
Hareket edin
Birçok fiziksel hastalığın nedeni olduğu gibi ruhsal hastalığın, bunalımın da nedeni hareketsiz yaşamdır. Hareket etmek insana yaşadığını hissettirir ve canlandırır. Hem boşuna işleyen demir pas tutmaz diye dememişlerdir. Duygularınızı daha rahat biçimde kontrol edebilmek için hareket edin. Yürüyün, spor yapın, yoga yapın, açın bir şarkı dans edin inanın bir kere harekete alışınca bırakamayacaksınız.
Planlayın ve onu uygulayın
Kendinize ulaşılması güç hedefler koymayın en azından başlangıç için bu iyi olmayabilir. Ulaşması kolay hedeflerinizi planlayın ve bunları bitirdikçe tik işareti atın. Böylelikle kendinize güveniniz artacak ve olayları kontrol altına alabildiğiniz gibi duygularınızı da kontrol alabilme güvenini kendinizde bulacaksınız.
İyi beslenin
Aslında sizi içinizdekiler oluşturur ve içinizdekileri de yedikleriniz. Birçok sağlıklı beslenme metodu bulunuyor aslında kendi iyiliğiniz, beden ve ruh sağlığınız için yediklerinize de özen gösterin. Kendinizi nasıl hissettiğiniz konusunda besinlerin ve değerlerinin etkisini hafife almayın.
Dinleyin
Orhan Veli, İstanbul'u dinlemiş siz karşınızdaki insanı dinlemeyi çok görmeyin. Onu gerçekten can kulağınızla dinleyin ki empati yeteneğiniz daha kolay biçimde gelişsin hem insanı anlamak onu dinlemek ve gözlemlemekten geçer. Dinleme alışkanlığınızı geliştirmeye özen gösterin.
Sosyalleşin
Hayatınız akıp giderken yaşadığınızı anlamak diğer hayatlarla karışmaktan geçer. Bu nedenle insanlarla tanışın, kaynaşın, sohbet edin, sosyalleşin. Ruh hâlinizi yükseltin ve hayatın olumlu yönlerini deneyimleyin. Kendinize iyi gelen insanlarla birlikte olun böylece duygularınızı kontrol etmek, onları hissetmek size kendinizi daha iyi ve daha insan gibi hissettirecektir.
Yazar: Merjam
27 Ekim 2021
