İnsanlığın gelişimi adına gözlüğün icadı ateşin keşfedilmesi ve tekerleğin bulunması kadar eski bir yolculuktur. Gözlüğün ilk icat edilmesiyle günümüze ulaşması oldukça zaman almıştır. Birçok deneye imza atılmıştır. Peki, gözlüğün serüvenine birlikte bakmaya ne dersiniz?
Gözlüğün serüveni insanlık tarihi kadar eskidir. Günümüzde ise her gün farklı bir teknolojiyle gözlüğün buluşmasına şahit oluyoruz. Bu yükseliş insanlık var oldukça süreceğe benziyor.
Arap bilim insanı ve astronom İbn-i Heysem (M.S. 965-1040 civarı) düzeltilmiş camların görme bozukluğunu gidereceğini ifade eden ilk isim olmuştur.
Büyük düşünürün "Optik Kitabı" adlı eseri 1240 yılında Latinceye çevrilmiş ve manastır topluluklarında büyük dikkat çekmiştir. 13. yüzyılda İtalyan rahipler kaya kristali ve kuartzdan yapılmış yarı sferik bir cam geliştirdi ve bu bir metin üzerine konduğunda harfleri büyüttüğü keşfedildi. Bu dönemde Almanca’ da gözlük anlamına gelen (Brille) kelimesi kullanılmaya başlandı. Bu terim, ilk gözlük camlarını yapmak için kullanılan düzgünleştirilmiş kaya kristalinin adı olan beryll kelimesinden gelmektedir.
Son dönemde yapılan araştırmalar Antik dönemde gözlüğün henüz bulunmadığını gözler önüne seriyor. Gözlük yapmak için yeterli teknik optik bilgi henüz mevcut değildi. Göz problemi olanlar maalesef o dönemde bu şekilde yaşamaya mahkûm kalıyordu.
Elimizdeki kaynaklar gözlüğün ilk olarak İtalya’nın kuzeyinde, 1280 yıllında ortaya konulduğunu gösteriyor. Armati adında bir İtalyan fizikçi tarafından ilk gözlük icat edildi. Bu gözlük, cisimleri büyüterek kolayca görülmelerini sağlayan bir çift dışbükey mercekten oluşmaktaydı. İlk gözlükleri insanlar genelde ellerinde tutup bir büyüteç edasıyla kullanıyorlardı. İtalya Murano’ daki Cam atölyeleri ile cam üretiminin gelişiminde önemli bir yere sahip olması bu bilgiyi kanıtlar nitelikte.
İlk dönemlerde ‘Okuma Taşı’ olarak bilinen yassı ve bikonveks olarak tıraşlanan mercekler yapılmaya başlandı. Bu mercekler, okunacak olan yazının üzerinde gezdiriliyordu. Büyüyen yazı daha kolay okunuyordu.
13. yy. sonlarında, o zamana kadar yarı küre şeklinde kullanılan camlar, düz cam şeklinde yapıldı. Bu gelişim süreci içinde gözün önünde kullanılarak kullanılan bu camlar çerçevelerin içine konularak birbirleri ile birleştirildi.
İlk gözlüklerin mercekleri konveks, yani dış bükeydi ve sadece yakını görme problemi olanlar kullanıyordu. Uzağı görme sorunu olanların konkav (içbükey) merceklerin üretilmesi uzun süre zaman aldı.
16 yüzyılda ilk olarak modern anlamda gözlük üretildi. Bu dönemde geniş deri kordonlu gözlükler, ya da ipli gözlük ve kulağa takılarak kullanılan çerçeveler çok fazla üretildi.
17. Yüzyıl’ın başında dürbünün keşfi aynı dönemde Teleskop ve Dürbün camlarındaki gelişmeler, gözlük camlarının kalitesine de yansıdı. Bu dönemde Nürnberg – Tel Gözlük Çerçevesi en meşhur gözlük oldu.
18.Yüzyıl’ da gözlüğe yanlardan takılan bir nevi gözlük sapı vazifesi gören teller yapıldı. Kulağa takılan saplı gözlüklerin üretilmesi uzun zaman almadı, bunun için çubukların uzatılarak kulağa takılması daha pratik bir çözüm olarak görüldü.
19. Yüzyıl, göz sağlığı konusunda devrim yılı oldu denebilir. Üniversitelere göz biliminin girmesi ve önemli bir tıp dalı olması üretimi de derinden etkiledi. Bilimsel ve teknik gelişmelerin artması ile bildiğimiz anlamda, gözlüğün odaklanması ve kişiye uyarlanması bu döneme dayanmaktadır.
Gözlüğün bu serüveni günümüzde teknolojiyle buluştu. 2012 yılında Google tarafından ilk akıllı gözlük kullanıcılara sunuldu. Google'ın bu gözlüğü çıkarmasının ardından insanlar da bilim kurgu filmlerindeki gözlüklerin hayalini kurmaya başladı. Gözlüğün bu muhteşem serüveni daha uzun yıllar sürecek gibi duruyor.
Yazar: Merjam
18 Haziran 2021
