Şifa bahçelerinin yükselişi ne zaman başladı?

Dünyada bilinen ilk bitki toplayıcısı MÖ 15. Yüzyılda 20 yıl boyunca hükümdarlık yapmış olan firavun Hatşepsut’tur. Hatşepsut, güneyde Nil Vadisi’nin her iki yakasını da içine alan Yukarı Mısır ile akarsuyun kuzeydeki deltasını kapsayan Aşağı Mısır’ın hükümdarlığını yapmıştır. Hatşepsut, kadın olduğu halkı tarafından bilinmesine rağmen hüküm sürdüğü yıllarda erkek kılığına girmeyi tercih etmiş, pek çok sanat eserinde de bu şekilde betimlenmiştir.

Botanikçilerin Bitki Ekimi

15. ve 16. Yüzyıllarda uzak denizlere yapılan keşif seferlerinin arkasındaki en büyük etkenlerden biri de baharatlara sahip olmaktı. Yazar, batılı ulusların baharat olarak kullandığı tomurcuk karanfil, küçük hindistancevizi ya da muskata; Christopher Columbus’un Atlas Okyanusu’nu geçmesini, Vasco da Gama’nın Hindistan’a seyahatini ve Macellan’ın dünyanın çevresinde sefere çıkmasını sağlamıştır, der. Zamanla botanikçilerin yeni çevrelerde bitki ekimini öğrenmesiyle uzak diyarlardan tohum elde etmek, bunları sınırlardan kaçak olarak geçirmek ve plantasyonlar kurmak ulusların kaderini değiştirmenin bir yolu haline gelir.

Mısır Dönemindeki Papirüsler

“Birçok araştırmacı bilimsel anlamda tıbbın MÖ 5. Yüzyılda Yunan hekim Hippokrates’in tanıya ve gerekçeli bir tedavi yaklaşımına dayanan rasyonel tıbbı ortaya atmasıyla başladığına inanmaktadır. Bununla 2007’de araştırmacılar, MÖ. 1850 yıllarına tarihlenen dört adet Mısır papirüsündeki bine yakın reçeteyi deşifre ettiler. Günümüzde kullanılan modern tıbbi rehberlerde listelenmiş bitki, hayvan ve mineral adları ile papirüslerdeki materyal karşılaştırıldığında, 284 materyalin yüzde 62’sinin 1970’lerde hâlâ kullandığını gördüler. Hastalıklar için verilen reçetelerden bazıları şöyleydi: Solucan düşürmek için nar ve pelimotu; hazımsızlık için kişniş ve kimyon; şişkinliğin giderilmesinde kereviz tohumu.”

İnsanlar için Yenilik

Bilim insanlarına göre, dünyadaki bitki türlerinden sadece dörtte üçü sınıflandırılmıştır. Eser, 16. Yüzyılın sonu ile 17. Yüzyılın başlarında batıda bahçeyle uğraşmanın insanlar için yeni bir aktivite olduğunu belirtir. “Bahçe Tarihi Müzesi’nde minyatür bir koyun şeklinde bir obje bulunur. Bu, ‘kuzu bitkisi’ ya da Tatarların ‘barometz’ efsanesi olarak aktarılan şeydi. Meyvesi kuzu üreten canlı bir bitkinin efsanesi ilk kez 5. Yüzyılda ortaya atıldı ve 17. Yüzyılda kadar bu inanış sürdü. İnsanlar bunun esnek bir gövdeyle dünyaya kök salan bir hayvan olduğuna inandılar.”

Dünyayı Dolaşan Patates

Her yerde kolaylıkla bulunabilen patatesin bugün dünya üzerinde 150’den fazla ülkede tarımı yapılmaktadır. Latince adı Solanum tuberosum olan patatesin de dâhil olduğu Solanum cinsinin anavatanı Güney Afrika’dır. İlk kez Peru ve Bloviya’da MÖ. 2000’lerde kültüre alınmış, 1567’de Kanarya Adaları’na kadar gelmiş, 1570’li yıllarda Kıta Avrupa’sına ayak basmıştır. Avrupa’da 1573 ile 1576 yılları arasında kültüre alındığı bilinen ilk yer Sevilla’dır.

Hayatın Baharatları

Karabiber: Hindistan’ın Malabar sahillerinde yayılış gösterir. Demet halindeki biber tanelerinden toplanma zamanına ve işlenme şekline göre siyah, beyaz ve yeşilbiber elde edilir.

Sandal ağacı: Doğu Cava ile Timor arasında yayılış gösteren, sandal ağacı uçucu yağını içeren yerli ağaçlar. Parazit bir bitki olup yakınındaki ağaçların köklerinden yeterli besin maddesini alamazsa ortamda tutunamaz.

Tomurcuk karanfil: Maluku Adaları’ndan Ternate ve Tidor adalarının tipik ağacıdır. Bur her dem yeşil ağaç 12,2 metreye kadar uzayabilir ve yaprakları parlak aromatiktir.