Modernitenin din ile ilişkisi nedir?

“Türkiye’ye her gelişimde toplumsal değişiklikleri fark ediyordum. Çünkü değişikliklere dışarıdan bakınca daha iyi anlar ve gözlemlersin. Türkiye’de artık gündelik hayatın yeni kuralları var.”

 

 

Üçüncü Dalga Terör

 

 

Amerika Birleşik Devletleri Kütüphanesinde, CAIR Chicago ve Notre Dame Üniversitesi’nde kitap imza günleri düzenledi. Çevik, İslâm’a dair araştırmalarına İslâmofobi ve “Üçüncü dalga terörizm” çalışarak devam etti. Üçüncü dalga terörizm bağlamında DAEŞ ile ilgili çalışmalarında, üçüncü dalga hareketlerinin nasıl Kur’an’ın temel kavramlarını semantik ve etimolojik olarak yozlaştırdıklarını inceledi. Üçüncü dalgaya ilişkin bir diğer çalışmasında global etik ve global vatandaşlık kavramlarına yöneldi.

 

 

İslâmî Değerler Üzerine Analiz

 

 

Neslihan Çevik’in Müslümancılık ve genç Müslüman gruplar arasında yükselen İslâmî değerlere ilişkin analizleri, entelektüel ve akademik kuruluşların yanı sıra özel sektörün de ilgisini çekti. 2013 yılından itibaren Çevik; helal marketlere hem ulusal hem de uluslararası düzeyde müşteri algısı, markalaşma, ürün ve süreç inovasyonu gibi alanlarda danışmalık veriyor. Sosyolog Neslihan Çevik ile “Türkiye ve Ötesinde Müslümanlık-Modern Dünya Din” kitabı üzerine konuştuk. Çevik, “Modernite, tek bir kültür tarafından hegemonya edilecek bir kavram değildir. İslâm ile modernitenin benzer yönü hem birleştirici hem de sınırlayıcı olmasıdır. Bu dengeyi kaybedersen eski teoriye geri dönüyorsun ya asimile oluyorsun ya da tamamen reddetmen gerekiyor. Müslümancı dediğim hareketin iki tane önemli özelliği var; birincisi birey odaklı olması ikincisi ise melez bir kimliği olmasıdır. Ne moderniteye kendini teslim ediyor ne de moderniteden tamamen kendini uzaklaştırıyor.” diyor.

 

 

Değişimleri Gözlemledim

 

 

Kitabınızı konuşmak isterim. Yazma süreciniz nasıldı ve neden bu konu?

 

 

Kitap aslında benim tez çalışmamdı; doktoramı Arizona Devlet Üniversitesi’nde yaptım. 12 sene Amerika’da yaşadım. Türkiye’ye her gelişimde toplumsal değişiklikleri fark ediyordum. Çünkü değişikliklere dışarıdan bakınca daha iyi anlar ve gözlemlersin. Türkiye’de gündelik hayatın yeni kuralları var. Mesela, bir gelişimde İstanbul’da insani haklar üzerine kurumlar kuruluyor ve Müslüman Kadın Örgütleri oluşuyordu. Diğer gelişimde Müslüman genç kızlar, girişimcilik üzerine çalışmalar yapıyordu. Tüketici, üretici ve sosyal alanlarda İslâm hareketi oluştu. Bunların aynı zamanda ortaya çıkmasının birbirinden farksız olmadığını düşünüyordum. AK Parti’nin ortaya çıkışıyla Mazlumder’in ortaya çıkışı gibi… Ben bir din sosyoloğuyum, iletişim benim için çok önemli bir konudur.

 

 

Heterojen Seçmen Yapısına Sahip

 

 

Din hepimizin hassas konusu, kitabınızda ele aldığınız konular da çok iddialı detaylı konuşmak isterim…

 

 

Din ve modernite arasında olabilecek tek ilişki; ya asimile olmak ya da çatışmaktır. 90’lardan sonra Türkiye’de yeni bir din ifadesi ortaya çıktı. Bu ifade ne moderniteyi reddeder ne de moderniteden asimile olur. Bunu; kadın ve insan hakları örgütlerinde görebiliyoruz. AK Parti ortaya çıktığı ilk dönemlerde etnik haklar, demokratikleşme, seçim özgürlüğü ve AB süreci gibi seküler kesimin bile çözmek için uğraş göstermediği konular üzerinde çalışmalar üretmiştir.

 

 

Ezber Bozan Siyaset

 

 

AK Parti bu iddialar ile beraber geldi. Bu siyasal hareket; insanlara beni motive eden kaynağı İslâm’dan buluyorum, diyordu. Bu durum Necmettin Erbakan’dan farklıydı çünkü Milli Görüş hareketi, moderniteyi reddettiğini söylüyordu. AK Parti ise herkes için ezber bozan bir partiydi. Seçim başarıları da bundan kaynaklanıyordu. Liberal aktörler, solcu kesim ve kadınlar AK Parti’ye oy verdi. 2002 yılından sonraki üç seçimde de heterojen bir seçmen yapısına sahipti.

 

 

Bilinçli ve Kontrollü Mesafe

 

 

Kitabınızda geçen “Modernite” kavramını daha geniş konuşmak istiyorum. Bir sosyolog olarak toplumun modernite kavramına bakışını nasıl değerlendirirsiniz?

 

 

Sosyoloji açısından baktığımda doğru karşılandığını düşünmüyorum fakat bir vatandaş olarak baktığımda olabilir. Moderniteye şöyle bakılıyor; bu kavram sanki batı tarafından üretilmiş ve dünyaya yayılıyor. 21. Yüzyılda yaşıyoruz, modern olmamamız mümkün mü? Hayatı, modernitenin geliştirdiği alanlar ve araçlar içinde yaşıyoruz.

 

 

Hareketin İki Özelliği Var

 

 

Modernite tek bir kültür tarafından hegemonya edilecek bir kavram değildir. İslâm ile modernitenin benzer yönü hem birleştirici hem de sınırlayıcı olmasıdır. Bu dengeyi kaybedersen eski teoriye geri dönüyorsun ya asimile oluyorsun ya da tamamen reddetmen gerekiyor. Müslümancı dediğim hareketin iki tane önemli özelliği var; birincisi birey odaklı olması ikincisi ise melez bir kimliği olmasıdır. Ne moderniteye kendini teslim ediyor ne de moderniteden tamamen kendini uzaklaştırıyor. Arasına bilinçli ve kontrollü bir mesafe koyuyor.

 

 

Bireyin Sorunlarına Çözüm Bulur

 

 

Bahsettiğiniz “Müslümancılık” kavramını biraz açabilir misiniz?

 

 

Müslümancılık yeni bir form, moderniteyi ne tamamen reddediyor ne de asimile oluyor. Moderniteyi kendi değerleriyle harmanlayarak yeni bir versiyon ortaya çıkarıyor. Buna örnek olarak AK Parti, MÜSİAD ve Mazlumder verilebilir. Müslümancılık kavramına, dinin modernite ile yeni bir iletişim şekli diyebiliriz. Bu kavram birey odaklıdır, seküler toplumda bireyin yaşadığı sorunları çözüme ulaştıran bir kavramdır.

 

 

Yakın gelecekte hayata geçirmeye çalıştığınız projeleri konuşmak isteriz…

 

 

Avrupalı bir grup ile derleme bir kitap üzerine çalışıyoruz. “Müslüman Subjektifleri” kavramı var. Bu kavram çok hoşuma gidiyor çünkü birçok şeyi iyi açıkladığını düşünüyorum. Ben özellikle İslâmî moda üzerine bir teori yazıyorum. Bunun dışında üzerinde çalıştığım başka bir projem var. “Aktifleştirilmiş Dindarlık” kavramı üzerinden Müslüman gençleri inceliyorum.