Kimsesiz değiller ama…

Sayıları kaç olursa olsun bu çocuklar bizim çocuklarımız. Geleceğimiz. Onlara el uzatıp yardım ettiğimiz sürece geleceğimize yatırım yapmış olacağız.

 

BD, 17 yaşında, İstanbul’da doğup büyüdü. Anne babası ayrı. Anlattığına göre annesinin yanında kalıyordu. Ancak ergenlik döneminde uyuşturucuya alıştı. Bir süre sonra uyuşturucu bulmak için hırsızlık yaptı. Annesiyle arası bozuldu. Evden kaçtı. Annesi ona sahip çıkmıyor. O, maddeyi bırakıp kendisine ve annesine iyi bir hayat kurmayı hayal ediyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çocuklar için kurduğu Çocuk Destekleme Merkezi’nde (ÇODEM) kalıyor. En iyi dostları yine kendi gibi ailelerinden uzak yaşayan arkadaşları.

 

E.K, 16 yaşında. Kastamonulu. Annesinin geçen yıl vefat ettiğini, babasının yurt dışında olduğunu söylüyor. Anlattığına göre babaannesiyle kalıyordu, ancak onlarla huzurlu olmadığını, sürekli tartıştığını söylüyor. Evden ayrılmış. Bir daha dönmeyi düşünmüyor. Geleceğe dair hayalleri var. Okulunu bitirip bir meslek sahibi olmak istiyor. Ailesini yok sayıyor. Ama yalnız olduğunu düşünmüyor. Ona göre en iyi dostları, onun gibi ÇODEM’de kalan arkadaşları.

 

V.B, hayata dair umutsuz olanlardan… 15 yaşında. Anlattığına göre 6. sınıfa kadar okudu, dersleri iyi olmadığı için okulu bıraktı. Annesini hiç tanımadı. Babası başkasıyla evlendi. iki üvey kardeşi var. Üvey annesiyle de anlaşamıyordu. Babasıyla kavga etti ve babası onu evden kovdu. Söylediğine göre babası onu polis şikâyet edecekken o önce davranıp babasını şikâyet etti. Babasının onu evden attığını polise bildirdi. Babası onu kabul etmiyor. V.B yalnız olduğunu söylüyor. “Güvenip gideceğim kimsem yok.” diyor. Zor durumda kalsan yine babana gitmez misin, diye soruyorum, “Gitmem” diye cevap veriyor. Geleceğe dair hayallerini sorduğumda ise “Hayalim yok.” diyor.

 

Hikâyeleri farklı dertleri aynı… Ailevi problemlerden dolayı kendilerini sokaklara atan ya da sokaklarda bulan çocuklar. Onlara ‘‘Sokak çocukları’’ deniyor. Kimi hâlâ sokaklarda yaşıyor, kimi devlet denetimindeki destekleme merkezlerinde. Ailelerinden uzak yaşıyorlar. Kalabalıklar içinde yalnızlar. En yakın dostları yine kendileri gibi ailelerinden kaçan çocuklar. Kimsesiz zannediliyorlar. Aslında kimsesiz değiller. Sadece sahipsizler. Onlara aileleri sahip çıkmıyor ya da çeşitli nedenlerle sahip çıkamıyor. Parçalanmış aileler ve ekonomik nedenler onların sokakta olmalarının başlıca nedenleri. Onlar bu toplumun geleceği, umudu. Ne kadar yeşertilirlerse o kadar umut saçacaklar.

 

 

ARTIK BİR ÇATILARI VAR

 

 

Sokaklarda kalan çocukların sayısı bilinmiyor. Bu konuda herhangi bir istatistik yok. Bundan altı yıl önce sokak çocuklarıyla ilgili haber yapmak için sokaklara çıktığımda Beşiktaş, Mecidiyeköy, Taksim, Tarlabaşı, Eminönü gibi yerlerde çok rahatlıkla sokak çocuklarına rastlayabiliyordum. Hatta onlarla bir iki gün vakit geçirmiştim. Beşiktaş’ta soğuk bir kış gecesi konuştuğum 12 yaşındaki ismini hatırlamadığım bir çocuk, incecik kazağının altında tir tir titrerken Bursa’dan İstanbul’a kaçtığını, annesinin öldüğünü, üvey annesinin onu sürekli dövdüğünü anlatmıştı. Babası ise ilgilenmiyordu. Bir başkasının evden kaçma nedeni babasının şiddet uygulaması, diğerinin nedeni evdeki huzursuzluktu. O günden sonra herhangi bir yerde “Sokak çocuklarına” rastladığımda sokak çocuğu, tinerci, madde bağımlısı vs. demeden önce o soğuk kış gecesini hatırlıyorum. Acaba hangi neden onu buralara getirdi diye düşünmeden edemiyorum.

 

Bu sefer de sokak çocukları ya da ailelerinden ayrı çocuklar için bu muhitlere gittiğimde onlara çok rastlamadım. Benim onlara çok rastlamamam yok oldukları anlamına gelmiyor. Onlar belki merkezlerden çekildiler ama hâlâ bir yerlerde varlar.

 

Kimi terk edilmiş binalarda kendileri gibi ailelerinden kaçmış çocuklarla kalıyor, kimi Çocuk Destekleme Merkezleri’nde (ÇODEM). ÇODEM, sokakta olan çocuklara bir çatı oluyor. Temel gereksinimleri karşılanıyor. Ailelerinden ayrı çocuklar için bir ilk adım merkezi burası. Kimini aileleri kendi elleriyle buraya getiriyor, kimi evden kaçıp sokakta yaşamaya başlayınca GBT’ye takılıp polisler tarafından buraya getiriliyor. Ailelerin buralarda olduklarından haberleri var. Ama çocukların büyük kısmı onlara kırgın, kızgın ya da öfkeli olduklarından aileleriyle çok sınırlı görüşüyor ya da görüşmüyor. Ölmek isteyen de var, her şeye rağmen hayata tutunup yeni bir hayat kurmak isteyen de. Burada bir ay kaldıktan sonra kendilerine uygun yurtlara gönderiliyorlar.

 

2011 yılında ÇODEM’de kalan çocuk sayısı 765 iken 2017 yılında bin 640 olmuş. Yani artık sokağa itilen daha fazla çocuk sokaklar yerine bir çatı altında kalıyor.

 

 

‘EĞİTİMCİLERE BÜYÜK İŞ DÜŞÜYOR’

 

 

Maltepe Üniversitesi Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Özden Bademci, onları sokağa iten nedenleri şöyle anlatıyor:

 

“Genellikle anne babalarının olmadıkları zannediliyor. Sadece yoksulluk ve göç nedeniyle sokakta oldukları düşünülüyor. Ama sokaklarda olan çocukların tamamı ailede kötü muamele görmüş çocuklar. İşin bu tarafı çok önemli. Biz ailesi ile ilişki kurmak isteyen ama aile tarafından reddedilen çocuklar biliyoruz. Şiddet mağduru olan, istismar mağduru olan, ihmal edilen çocuklar var.”

 

Bademci, bu çocukların kalabalıkların içinde yalnız olduklarını söylüyor. Bu nedenle sokak çocuklarının kendilerini korumak için sokak köpekleriyle yakın ilişkileri olduğunu anlatıyor. Çocukları tutabilecek yegâne yerin ise okullar olduğunu düşünüyor. Bademci’ye göre eğitimcilere büyük iş düşüyor.

 

“Okullar da bu çocukları disipline etme eğiliminde. Zaten zorlanarak gelen, temel ihtiyaçlarını karşılayamayan çocuğun okulları tutamadığını görüyoruz. Okullar çok önemli bir rol oynuyor. Çocukların ailede maruz kaldıkları ihmal ve istismarı görebilen yerler okullar. Ancak Türkiye Avrupa’da okul terkinde birinci. Bu ne anlama geliyor? Çocuklar okulda değiller sokaktalar. Bizim eğitim sistemimiz başarı odaklı bir eğitim sistemi. Çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini yeterince dikkate almayan bir eğitim sistemimiz var. Dolayısıyla çocuk okula geldiğinde öğrenmede zorlanması ve çocuğun davranış sorunları sergilemesi beklenir bir durum. Travma bilgisine dayalı bir eğitim sistemi geliştirilmesi gerekiyor. Çocuğun davranış ile ilgili sorunları arasında maruz kaldığı şiddet sonucu ortaya çıkıyor.”

 

 

SOSYAL YARDIMLAR ÇOCUKLARI EVDE TUTUYOR

 

 

Ailelerin çocukları duygusal ve çeşitli nedenlerle ihmal etmesinin başında parçalanmış aile ve ekonomik nedenler geliyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na çocuk hizmetleri için her yıl bütçeden ciddi ödenek ayrılıyor. Bu ödeneklerin artması, çocuklara yatırımların artmasına yol açıyor. Yatırımlar ve yardımlar arttıkça ailelerin çocukları ihmal etmelerinin önüne geçilebiliyor. Rakamlar da bunu doğruluyor.

 

Örneğin, 2011 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Müdürlüğü’ne bütçeden ayrılan miktar 3 milyon 424 bin 709 TL iken sosyal yardım harcamaları için 2018 yılı bütçesinde 50,8 milyar TL kaynak ayrıldı. Anadolu Ajansı’nın haberine göre, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca, çocukların maddi imkânsızlıklar nedeniyle ailelerinden ayrılmasını engellemek için 105 bin 310 çocuğun ailesine 2017 yılı Ekim ayı itibarıyla 682 milyon liralık maddi destek verildi.

 

2012 yılı verileri itibariyle sosyal desteklerle aileye döndürülen çocuk sayısı daha önceki yıllarla birlikte 8 bin 99, Koruma Altına Alınmadan Aile Yanında Desteklenen Çocuk sayısı ise 34 bin 982.

 

2017 yılı itibariyle ise bu rakam Koruma Altına Alınmadan Aile Yanında Destek Verilen 104 bin 729’a, Aileye Döndürülen Çocuk sayısı (2005-2017) itibariyle 11 bin 342’ye çıkıyor. Bu yardımlar ailelerin parçalanmasını engellerken çocukların da ailelerinin yanlarında büyümesini sağlıyor.Sayıları kaç olursa olsun bu çocuklar bizim çocuklarımız. Geleceğimiz. Onlara el uzatıp yardım ettiğimiz sürece geleceğimize yatırım yapmış olacağız. Zira başıboş bırakılan her çocuk, uyuşturucu çeteleri ve mafya için kullanılmaya hazır bomba niteliğinde.

 

Sümeyye ERTEKİN – Gazeteci